I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat


Jismning bir marta aylanishiga ketgan vaqt aylanish davri deb



Download 2,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/212
Sana29.12.2021
Hajmi2,62 Mb.
#84192
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   212
Bog'liq
fizika 7 uzb

Jismning bir marta aylanishiga ketgan vaqt aylanish davri deb 
ataladi.
Aylanish davri T bilan belgilanadi. Uning 
asosiy birligi – sekund (s).
Agar  jism  Δt vaqt ichida n marta aylangan 
bo‘lsa, u holda aylanish davri T  quyidagicha 
aniqlanadi:
                  T = —
Δt
n  .            (2)
49-rasmda  tasvirlangan  ipga  bog‘langan  shar cha  8  s  da  20  marta  aylansa, 
aylanish davri quyi dagicha topiladi: 
T = —
8
20 s = 0,4 s.
Jismning vaqt birligidagi aylanishlar soni aylanish chastotasi deb 
ataladi.
Aylanish chastotasi v (nyu) bilan belgilanadi. Uning asosiy birligi – 1/s.
Agar  jism  Δt vaqtda n marta aylangan bo‘lsa, u holda aylanish chastotasi 
v  quyidagicha aniqlanadi:
                                           v = —n 
Δ
.
                                     (3)
Ipga  bog‘langan  jism  8  s  da  20  marta  aylansa,  aylanish  chastotasi  quyi-
dagicha topiladi:
v = —
20 
8  –
1
s = 2,5 –
1
s . 
Aylanish davri T bilan aylanish chastotasi v  orasidagi munosabat: 
T = –1 
v     yoki    = –
1
T .               (4)
Aylanish davri T bilan chiziqli tezlik υ orasidagi munosabat:
T = —

υ       yoki    υ = —
R
T  .               (5)
 
Aylanish davri T  bilan  burchak  tezlik  ω  orasidagi  munosabat: 
T = —

ω       yoki       ω = 
2π
T  .               (6)
 
Aylanish chastotasi v bilan chiziqli tezlik υ orasidagi munosabat: 
49-rasm. Ipga bog‘langan 
sharchaning harakati
O
R


61
III bob. Tekis aylanma harakat
v =   υ
R       yoki       υ = vR.           (7)
Aylanish chastotasi v  bilan  burchak  tezlik  ω  orasidagi  munosabat: 
v =  ω
 
2π       yoki       ω = 2πv .                (8)
   Ifodalardan ko‘rinib turibdiki, moddiy nuqtaning burchak tezligi uning 
aylanish davriga teskari, aylanish chastotasiga esa to‘g‘ri proporsional 
munosabatda bo‘ladi. Aylanma harakatlar ichida jismlarning tekis harakati 
ko‘p uchraydi. Masalan, elektr dvigatellarining parraklari, orbita bo‘yicha 
harakatlanayotgan  Yerning sun’iy yo‘ldoshlari va h.k. Bir xil vaqt oralig‘ida 
bir xil tezlikda harakatlanayotgan jismlar vaziyatini matematik ko‘rinishda 
ifodalash oson. 
Masala yechish namunasi
«Neksiya» avtomobili 90 km/soat tezlik bilan tekis harakatlanmoqda. Agar 
avtomobil  g‘ildiragining  radiusi  40  sm  bo‘lsa,  g‘ildirakning  aylanish  davri, 
aylanish chastotasi va burchak tezligini toping.
     Berilgan:
 
              Formulasi:                 Yechilishi:
υ = 90 km/soat = 25 m/s; 
R = 40 sm = 0,4 m.
Topish kerak: 
 T = ?   v = ?   ω = ?             ω = 2πv
                                                        
Javob:  T ≈ 0,1 s; v = 10 1/s; ω = 62,8 rad/s.

Download 2,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   212




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish