I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat



Download 2,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet141/212
Sana29.12.2021
Hajmi2,62 Mb.
#84192
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   212
Bog'liq
fizika 7 uzb

Birinchi natija.  80  m  balandlikdan  tashlangan  jism  4  s  da  yerga  tu-
shadi. Shu balandlikdan 5 m/s, 10 m/s, 15 m/s, 20 m/s boshlang‘ich tezlik 
bilan  gorizontal  yo‘nalishda  otilgan  jismlar  ham  bir  xilda  4  s  da  yerga 
tushadi.  Hattoki,  ularning  1  s,  2  s,  3  s  oxirida  yerdan  balandliklari  ham 
bir  xil  bo‘lib,  boshlang‘ich  tezliksiz  tashlangan  jismdagi  kabi  bo‘ladi.
Balandlikdan boshlang‘ich tezliksiz tashlangan jism yerga qancha 
vaqtda tushsa, shu balandlikdan gorizontal yo‘nalishda otilgan 
jism ham shuncha vaqtda yerga tushadi.
Ikkinchi natija.  Gorizontal  otilgan  jism  ixtiyoriy  teng  vaqtlar  orasi-
da  minoradan  bir  xil  masofaga  uzoqlashib  boradi.  Agar  yerga  jismning 
egri chiziqli harakatining proyeksiyasi tushirilsa, uning proyeksiyasi to‘g‘ri 
chiziqli  tekis  harakatni  ifodalaydi.  Shuning  uchun  minora  ostidan  jism ning 
tushgan  joyigacha  bo‘lgan  masofa  quyidagicha  ifodalanadi:
s = υ
0
t.              (1)
98-rasmda  ko‘rsatilganidek,  jism  80  m  balandlikdagi  minoradan  5  m/s, 
10  m/s,  15  m/s,  20  m/s  boshlang‘ich  tezlik  bilan  gorizontal  yo‘nalishda 
otilgan bo‘lsa, jism har gal minoradan qancha uzoqlikka borib tushishini 
hisoblaylik. Bunda t  =  4  s  deb  olib,  (1)  formuladan  har  bir  holat  uchun 
s  masofani  topamiz: 
1)  υ
0
 = 5 m/s da s  =  5  m/s  ·  4  s  =  20  m;
1 s 
2 s 
3 s 
4 s 
35 
60 
75 
80 
h, m

υ

0
 
20 
40 
60 
80  s, m 
υ

= 0
 
υ

= 5 m/s
υ

= 10 m/s
υ

= 20 m/s
98-rasm. Balandlikdan gorizontal 
yo‘nalishda otilgan jismning harakati
υ

= 15 m/s


110
Dinamika asoslari
2)  υ
0
  =  10  m/s  da  s  =  10  m/s  ·  4  s  =  40  m;
3)  υ

= 15 m/s da s  =  15  m/s  ·  4  s  =  60  m;
4)  υ
0
  =  20  m/s  da  s  =  20  m/s  ·  4  s  =  80  m.
Demak,  gorizontal  otilgan  jism  ikki  xil  harakatda  ishtirok  etadi,  ya’ni 
gori zontal yo‘nalishda to‘g‘ri chiziqli o‘zgarmas tezlikdagi harakatini davom 
ettiradi hamda Yerning tortish kuchi ta’sirida vertikal yo‘nalishda o‘zgaruv-
chan tezlikda erkin tushish tezlanishi bilan pastga erkin tushadi.
Bir vaqtda ham gorizontal, ham vertikal harakat qilayotgan jismning nati-
javiy  tezligi  vektorlarning  yig‘indisi  ko‘rinishida  quyidagicha  ifodalanadi: 
υ

 = υ

g
 + υ


.
Bunda υ
g
 – jismning gorizontal yo‘nalishdagi tezligi; υ
v
 – jismning vertikal 
yo‘nalishdagi tezligi.

Download 2,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   212




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish