I bob. Massaning saqlanish qonuni moddalar massasining saqlanish qonuni 5

Elementlarning valentliklari ma’lum bo‘lsa, ikkita tashkil topgan moddaning formulasini tuzish

Masalan: Xrom uch, kislorod ikki valentlik ekanligidan foydalanib xrom (III)-oksidining formulasini yozing.

1. 
   Xrom va kislorodning belgilarini yozish: CrO
   
2. 
   Elementlarning valentliklarini rim raqami bilan elementning ustiga yozish: Cr^IIIO^II
   
3. 
   Valentliklarni ifodalovchi sonlarni yani uch va ikkini eng kichik umumiy bo‘linuvchisini topish, bu oltiga teng
   
4. 
   Formuladagi element atomlar sonini topish uchun umumiy bo‘linuvchini shu elementning valentligiga bo‘lamiz.
   

Xrom: 6:3=2; Kislorod: 6:2=3
Demak birikmada xrom 2 ta, kislorod 3 ta atomni tashkil qilar ekan.

5. 
   Kimyoviy belgilar ostiga topilgan sonlarni indeks qilib yozib qo‘yamiz: Cr₂O₃
   

Mavzuga doir mashq va masalalar.

1. 
   Quyidagi moddalarning nisbiy molekular massalarini hisoblang.
   

A) Ohaktosh, marmar, bor – CaCO₃
B) qand, shakar - C₁₂H₂₂O₁₁
C) malahit- (CuOH)₂CO₃
D) temir kuporosi- FeSO₄·7H₂O

2. 
   12,6 g nitrat kislotadagi modda miqdorini hisoblang.
   
3. 
   2,5 mol shakar necha gramm? Bu miqdor shakarda nechta molekula, nechta uglerod atomi bo‘ladi?
   
4. 
   19,6 g fosfat kislotada nechta kislorod atomi bo‘ladi?
   
5. 
   1 mol sulfat kislotadagi kislorod atomlarining soni necha mol suvdagi kislorod atomlari soniga teng bo‘ladi?
   
6. 
   Temir (II) - sulfatdagi oltingugurtning massa ulushini hisoblang.
   
7. 
   Vodorodga nisbatan zichligi 32 bo‘lgan gazning molekular massasini hisoblang.
   
8. 
   Havoga nisbatan zichligi 0,138 bo‘lgan gazning molekular massasini hisoblang.
   
9. 
   Gazning geliyga nisbatan zichligi 11 ga teng. Agar bu gaz a) kislorod va ugleroddan; b) azot va kisloroddan d) uglerod va vodorod atomlaridan tashkil topgan bo‘lsa kimyoviy formulasini aniqlang.
   
10. 
    Oksid tarkibida 20% kislorod bo’ladi. Shu oksid hosil qiluvchi elementning ekvivalentini aniqlang. Agar elementning valentligi 2 ga teng bo’lsa, atom massasi nechaga teng bo’ladi?
    
11. 
    1,8 g metall oksidini qaytarish uchun n.shda o‘lchangan 0,504 l vodorod sarflandi. Oksidnivaoksidhosilqiluvchielementningekvivalentinianiqlang?
    
12. 
    0,36 g metal n.sh da o‘lchangan 336 ml kislorodnibiriktiriboladi. Metalningekvivalentinianiqlang?
    
13. 
    Quyidagielementlarningkislorodlibirikmalariformulalariniyozing: Ag(I), Be(II), B(III), Mn(IV), P(V), S(VI), Mn(VII), Os(VIII).
    
14. 
    Aluminiynitrat, sul’fat, fosfattuzlariningformulasiniyozing.
    
15. 
    Tarkibi Na₂B₄O₇ tarkibli birikmadagi borning valentligini aniqlang.
    
16. 
    FeSO₄ va temir kuporosi FeSO₄7H₂O ni nisbiy molekular massalarini hisoblang.Is gazi va karbonat angidridning nisbiy molekular massalarini hisoblang