I bob. Massaning saqlanish qonuni moddalar massasining saqlanish qonuni 5

Gramm-atom (g-a)- bu elementning atom og`irligiga son jihatidan teng kelib, gramm hisobida olingan miqdor.Masalan: 1g-a O=16 g., 2g-a O=32 g.
Gramm-molekula (mol) - bu moddaning molekulyar og`irligiga son jihatidan teng kelib, gramm hisobida olingan miqdor. Masalan: H₂O 1mol=18 g., 2 mol=36 g.
Gramm-ekvivalent (g-ekv)- bu moddaning ekvivalent og`irligiga son jihatidan teng kelib, gramm hisobida olingan miqdor. Masalan: 1g-ekv O=8g., 1g-ekv. H= 1g.
Kimyoviy formula. Mol. Modda miqdori.
 Kimyoviy formula – modda tarkibini kimyoviy belgilar va (zarur bo‘lsa)
indekslar yordamida ifodalanishidir.
 Kimyoviy formulaga qarab moddaning sifat va miqdor tarkibini bilib olish mumkin.
Masalan: H₂SO₄ – sulfat kislota.
H₂SO₄ – sulfat kislotaning bitta molekulasi, molekulada 2 ta vodorod, 1 ta oltingugurt va 4 ta kislorod atomi mavjudligini bildiradi.
Shuningdek molekulani haqiqiy va nisbiy massasini ham topish mumkin.
Haqiqiy massasini topish uchun 2 ta vodorod, 1 ta oltingugurt va 4 ta kislorod atomlarining haqiqiy massalari qo‘sxiladi. Bunday kichik sonlar ustida amallarni bajarish qiyincxiliklarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun molekulaning nisbiy massasi (M_r) va mol miqdori hisoblab topiladi.
Mr/H₂SO₄/=12+32+164=98

• 
  Birmol – moddaning nisbiy molecular massasiga son jihatidan teng va gramm bilan ifodalangan qiymatdir.
  
• 
  Birmol - ¹²Cuglerodizotopining 12 gramida nechta atom bo‘lsa o‘shancha struktura birligi (molekula, atom, ion, elektron) tutganmoddaningmiqdoridir.
  
• 
  12 gramm uglerodda 6,0210²³ ta atom bo‘ladi.
  
• 
  Modda miqdori – η harifi bilan belgilanadi va u mollar bilan ifodalanadi.
  
• 
  Moddaning molar massasi – M harfi bilan belgilanadi.
  

1-jadval

Modda	Kimyoviy formulasi	Molar massasi	Modda miqdori	Molekulalar soni
Suv	H2O	18 g	1 mol	6,0210^23
Karbonatangidrid	CO2	44 g	1 mol	6,0210^23
Sulfatkislota	H2SO4	98 g	1 mol	6,0210^23

Kimyo fanining asosiy qonunlaridan moddalar massasining saqlanish qonuni, tarkibning doimiylik qonuni, karrali nisbatlar qonuni va ekvivalentlar qonuni bilan tanishib chiqaramiz.