I bob. Jismoniy yuklama haqida umumiy tushuncha

Arterial pul’sni aniqlash
Arterial pul’s deb bosimning tebranishlari tufayli arteriya devorlarining ritmik tebranishlariga aytiladi. Arterial pul’s yurak ishini, tomirlar holatini va qon bosimining kattaligini о‘zida aks ettiradi. Pul’sning 4 ta asosiy xossasi farqlanadi: uning chastotasi, kuchi, tezligi va qattiqligi.Pul’sni qayd qiluvchi apparatlar sfigmograflar deyiladi. Pul’s egri chizig‘i - sfigmogrammada quyidagi qismlar farqlanadi: kо‘tariluvchi tizza - tо‘g‘ri, tik, arteriyaning kengayishiga tо‘g‘ri keladigan baland kо‘tarilish (anakrot), uchi va pastga tushuvchi tizza - qiya chiziqning sekin tushishi (katakrot) arteriya devorining bо‘shashib ketishiga tо‘g‘ri keladi.
Ish anjomlari: Sekundomer.
Tajriba о‘tkazish tartibi. О‘ng qо‘lning 4 ta barmog‘ini tekshiriluvchining bilak arteriyasi soxasiga qо‘yib, tomirning eng aniq urayotgan joyi aniqlanadi. Shundan sо‘ng bir daqiqa davomida pul’s - yurak urushining soni aniqlanadi. Sog‘lom odamda pul’slar soni bir minutda о‘rtacha 72 – 85 tagacha bо‘ladi.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. Arterial pul’sning bir minutlik sonini uch marotaba aniqlang va о‘rtachasini hisoblang. Guruxning ham pul’slar soni о‘rtachasini xisoblang va о‘zingizning natija bilan bilan solishtiring. Tinch holatldagi va jismoniy zо‘riqishdan keyingi natijalarni solishtiring.

Qon bosimini aniqlash
Arteriya tomirlaridagi qon hamma vaqt ma’lum bosim ostida harakatlanadi. Sog‘lom odamning qon bosimi bir maromda saqlanib, turli kasalliklarda pasayishi yoki ortishi mumkin. Shuning uchun odamning qon bosimini о‘lchash katta amaliy ahamiyatga ega.
Odamning qon bosimini о‘lchashda eng keng tarqalgan Korotkov va Riva-Rochchi usullaridan foydalaniladi. Bu usullar bilan yelka arteriyasidagi maksimal (sistolik) va minimal (diastolik) bosim о‘lchanadi.
Korotkov usuli tomirda paydo bо‘ladigan tovushni eshitishga, Riva-Rochchi usuli esa tomirlarda pul’s yо‘qolishiga yoki paydo bо‘lishiga asoslangan. Odamda shu usullar bilan qon bosimini о‘lchash uchun tanometr asbobi qо‘llaniladi.