I bob. Iqtisodiy o’sish tushunchasi 1 Iqtisodiy o’sishning mazmuni, turlari va ko’rsatkichlari

1.3 Iqtisodiy o’sish bosqichlari
Tahlilchilar iqtisodning iqtisodiy o'sishini tomosha qilishadi, bu esa iqtisodiyotning qaysi davrida ishbilarmonlik davrining qaysi bosqichini kashf qilishidir. Iqtisodiyot barqaror ravishda o'sib borayotgan vaqt. Agar o'sish sog'lom o'sish sur'atidan ortiq bo'lsa, u juda qizib ketadi. Bu esa, aktivlar ko'piklarini yaratadi. Bu 2005-2006 yillarda uy-joy sektorida sodir bo'ldi. Ko'p pul juda oz miqdorda tovarlar va xizmatlarni ta'qib qilayotganda, inflyatsiya boshlanadi, bu biznes aylanish jarayonining "peak" bosqichidir. Bir nuqtada, iqtisodiy rivojlanishga bo'lgan ishonch tarqaladi. Ko'pchilik odamlar sotib olishdan ko'ra sotishganda, iqtisodiy bitimlar . Ishbilarmonlik davrining bu bosqichi davom etganda, u turg'unlikka aylanadi. Iqtisodiy depressiya - o'n yil davom etadigan iqtisodiy inqiroz. Bu voqealar 1929 yilda sodir bo'lgan Buyuk Depressiya davrida sodir bo'lgan.
Qo'shma Shtatlar tabiiy boyliklarga ega . Katta er massasi Rossiya , Kanada va Avstraliya bilan taqqoslanadi. Amerikaning tabiiy resurslari quyidagilardir:
-Buyuk tekisliklardagi tuproqli tuproq, dunyoning basharasi deb nomlangan.
-Iliq iqlim.
-Katta neft, ko'mir va tabiiy gaz konlari.
Bu tabiiy resurslar Amerika aholisining yana biri bo'lgan katta resurslarini jalb qildi. Qo'shma Shtatlar katta va turli aholiga ega, bu esa katta sinov bozorini ta'minlaydi. Mahalliy kompaniyalarga iste'molchilarning xohish-istaklarini bilish tajribasi beriladi. Bu AQSh iste'mol mahsulotlari ishlab chiqarishda qiyosiy afzalliklarni berdi. Natijada mamlakat ishlab chiqargan mahsulotning 70 foizdan ortig'i shaxsiy iste'mol uchundir . Bu shuningdek, AQSH kompaniyalariga eksport qilishda afzallik beradi. Natijada, Qo'shma Shtatlar dunyoning to'rtinchi yirik eksportchisi sanaladi. Mamlakat kompyuter uskunalari, yarimo'tkazgichlar va tibbiy asbob-uskunalar kabi sarmoyaviy vositalarni eksport qiladi. Bundan tashqari, plastik, kimyoviy va neft mahsulotlari kabi sanoat mashinalari va uskunalari eksport qilinadi. Iqtisodiyotning deyarli yarmi xizmatlarga bog'liq. Eng muvaffaqiyatli moliyaviy xizmatlar , sog'liqni saqlash va intellektual mulk, texnik ma'lumot kabi.
Iqtisodiy o'sishni kuchaytirish yo'llari
Ko'plab hukumatlar iqtisodiy o'sishni boshqarish uchun harakat qilishadi. Birinchidan, o'sish soliq daromadlarini oshiradi. Tadbirkorlar ham daromadlarni oshirib, ishchilarni yollashadi. Insonlar gullab-yashnab turganda, siyosiy rahbarlarni ularni qayta saylash bilan mukofotlaydi. Hukumat keng qamrovli byudjet-soliq siyosati bilan o'sishni rag'batlantirmoqda. Bu ko'proq sarflaydi, soliqlarni kamaytiradi yoki ikkalasini ham qisqartiradi. Siyosatchilar qayta saylanishni istagani bois, ular iqtisodni rag'batlantirish uchun keng miqyosli fiskal siyosatni qo'llashadi. Keng qamrovli soliq siyosati qo'shadi. Hukumat ko'proq sarf qiladigan va kamroq soliqqa tortadigan bo'lsa, bu mablag'larni tanqisligini keltirib chiqaradi . Bir muddat ishlaydi, lekin oxir-oqibat, qarzning yuqori darajasiga olib keladi. Vaqt o'tib, GSYH'ye nisbati qarzi 100 foizga yaklaştığından, iqtisodiy o'sish sekinlashadi. Chet ellik investorlar qarzdorlik darajasi yuqori bo'lgan davlatga mablag' ajratishni to'xtatmoqdalar. Ular qaytarib berilmasligi yoki pulning kamroq bo'lishiga umid qiladilar. Shuning uchun hukumatlar keng moliyaviy siyosat bilan ehtiyot bo'lishlari kerak. Ular iqtisodiyotni qisqarish yoki tushkunlik holatida qo'llashlari kerak. Iqtisodiyot o'sib borayotgan paytda, uning rahbarlari xarajatlarni kamaytirib, soliqlarni ko'tarishlari kerak. Ushbu konservativ fiskal siyosat iqtisodiy o'sish barqarorligini ta'minlaydi. Sezilarli darajada korxonalar uchun hayot oson qilish mumkin iqtisodiy samaradorligini hisoblash uchun formula yaratish. Har bir kompaniya foyda hajmini oshirish maqsadida mahsulot sifatini yaxshilash va ularning daromadlarini oshirish yoki xarajatlarini kamaytirish maqsadida ishlab chiqarish jarayonida pul investitsiya qilish uchun harakat qiladi.
TURLARI SAMARADORLIGI
Samaradorligi ikki guruhga bo'linadi. Birinchi - iqtisodiy. Ikkinchi - ijtimoiy-iqtisodiy. Iqtisodiy samaradorligi mezoni u tomonidan qabul foyda miqdorini maksimallashtirish uchun kompaniyaning qobiliyati bo'lsa. Ijtimoiy va iqtisodiy samaradorligi mezoni - manfaatlari va aholi ehtiyojlarini qondirish darajasi.
CLASSIC SAMARADORLIGI HISOBLASH
quyidagicha iqtisodiy samaradorligi hisoblash uchun umumiy formula hisoblanadi:
EkEf = F / Vt,
EkEf - iqtisodiy samaradorligi;
P - investitsiya olingan natija;
W - xarajatlar natijaga erishish uchun sarflangan.
chora-tadbirlar iqtisodiy samaradorligini hisoblash uchun quyidagi amal qilishi mumkin, muddati qisqa davr uchun mo'ljallangan. Boshqa bir holatda, bu ko'rsatkich uzoq muddatda yuqorida formulasini o'z ichiga olmaydi, qo'shimcha o'zgarmaydigan bor, chunki, investitsiya maqsadga muvofiqligini aks imkoniyatiga ega emas.
MUTLAQ SAMARADORLIGI
mutlaq samaradorligini ko'rsatadi bir formula ham mavjud. quyidagicha U:
EE = _abs (Efes ₁ - Efes ₀₎ / (K D + K * _n),
UNING _ABS - iqtisodiy samaradorligi;
Efes ₁ - Tadbir keyin umumiy natijasi;
Efes ₀ - Tadbir oldin natija;
Va - umumiy xarajatlar;
K - voqealar uchun investitsiyalar;
K _n - normativ omil.
NORMATIV OMIL
Bu ko'rsatkich soha yoki bu minimal maqbul samaradorlik bo'lishi mumkin, nima ko'rsatadi. parametr, barcha faoliyati muayyan sanoat uchun bir xil bo'ladi, lekin maydon qarab farq qilishi mumkin. Koeffitsienti 10-33 foizga oralig'ida. 16% - savdo sohasida, ko'rsatkich sanoat sohasida 25% bo'ladi.
ISHLAB CHIQARISH OMILLARIDAN FOYDALANISH SAMARADORLIGI Har bir korxona ish kuchini, sobit va ishlab chiqarish vositalarini aylanma ega. Ularning holda, ishlab chiqarish jarayoni haqiqatdan yiroq. Shuningdek, kompaniya faoliyatini yaxshilash uchun investitsiya ularning ish faoliyatini yaxshilash uchun harakat qilmoqda. Ularning usullaridan foydalanib, bu omillarning har biri foydalanish samaradorligini hisoblash uchun. Ulardan ba'zilari shu tamoyillariga asoslanadi. Xodimlarning samarali foydalanish kompaniyasi samarali ikki parametrlarni o'z ishchilarini foydalanadi qay darajada o'lchash uchun. birinchi rivojlantirish. Ikkinchi chora - murakkabligi hisoblanadi. Generation xodimlar xarajatlari ishlab tovarlar soni nisbati sifatida hisoblanadi:
B = G / H,
In - rivojlantirish;
Haqida - zavodida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar hajmi;
W - ish kuchi bir korxona tomonidan xarajatlar.
mehnat kiritish indeksi o'tgan indikatorning teskari bo'lib, mahsulot bir birligiga qilingan, o'simlik xodimlar sarf bo'lishi kerak qancha pul ko'rsatadi.
T = W / A = B ^{-1 =} 1 / B,
T - murakkabligi;
In - rivojlantirish;
Haqida - zavodida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar hajmi;
W - ish kuchi bir korxona tomonidan xarajatlar.
quyidagicha kompaniya ishchi kuchining iqtisodiy samaradorligini hisoblashda formula ko'rsatilishi mumkin:
UNING _UZ = ((D ₁ * D - W ₁₎ - (taxminan ₀ * C - D ₀₎₎ / Va qaerda
UNING _MP - ishchi kuchi, iqtisodiy samaradorligi;
Haqida ₁ - kadrlar investitsiyalar so'ng, ishlab chiqarish hajmi;
C - mahsulot narxi;
Z ₁ - tadbir so'ng ishlab chiqarish qiymati;
Haqida ₀ - inson resurslari investitsiyalar uchun sotish hajmi;
D ₀ - avvalgi voqea ishlab chiqarish qiymati.
ASOSIY VOSITALAR (RP)
kapital unumdorligi va kapital intensivligi: Rp foydalanish samaradorligini hisoblash uchun ikki asosiy parametrlari bor. Capital unumdorligi mablag'larning o'rtacha qiymati, bir yil davomida korxona tomonidan ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlar, qiymatining nisbati sifatida hisoblanadi.
F _o = VP / yil C _qayerda
VP - (tayyor mahsulot va taraqqiyot ish qiymati, shu jumladan) pul jihatidan kompaniyaning barcha mahsulotlar;
_F - aktivlarga qaytib;
Bu yilbilan - o'rtacha 1 yil boshiga PF qiymati.
Qisqacha xulosalar
iqtisodiy o`sish to`liq bandlilik sharoitiga mos keluvchi potensial ishlab chiqarish potensial YAIM xajmining uzoq muddatli ko`payishi tendentsiyasini anglatadi. U o`sish ishlab chiqarish natijalari va omillarida ro`y beradigan mikdor va sifat o`zgarishlarini xarakterlaydi. Iqtisodiy o`sish real YAIM ning, yoki axoli jon boshiga to`gri keladigan real YAIM ni o`sish sur`ati bilan o`lchanadi. Iqtisodiy o`sish taklif, talab va taqsimot omillari bilan belgilanadi. Iqtisodiy o`sishni belgilovchi talab omillariga tabiiy resurslar soni va sifati, mexnat resurslari soni va sifati, kapital, texnologiya va boshqalar kiradi. Bulardan foydalanish usuliga ko`ra iqtisodiy o`sish ekstensiv va intensiv turlarga bo`linadi. Ishlab chiqarish resurslar mikdorini o`zgartirmagan holda o`ssa, intensiv omillar xisobiga amalga oshgan xisoblanadi. Iqtisodiy o`sish modellari deganda iqtisodiy o`sishni tahlil qilishda foydalaniladigan, ularning manbalarini aniqlash va qonuniyatlarini ochib berishga xizmat qiluvchi modellar tushuniladi. Keynschilar ( Xarrod, Domar) modellarida iqtisodiy o`sishning asosiy omil investitsiyalar deb karaladi. Jamg’arish normasini ko`tarish orqali investitsiyalarni ko`paytirish va ularning samaradorligini oshirish ixtisodiy o`sish shartlari deb qaraladi. Klassik modellarda iqtisodiy o`sish ishlab chiqarishning barcha omillariga boglik, mexnat va kapital o`zaro almashiniladi deb karaladi. SHunga ko`ra kapitalning ma`lum darajasida mexnatning kapital bilan qurollanganlik darajasi, o`z navbatida ishlab chiqarish xajmi xam turlicha bo`ladi.