I bob. Hujayraning hayot sikli. Diffensirovka

XULOSA VA TAKLIFLAR.
Xulosa qilib aytganda Molekulyar genetikaning rivojlanishi 1928-yilda F. Griffit tomonidan bakteriyalarda transformatsiya hodisasini kashf etilishidan boshlanadi. O. Eyveri va shogirdlari (1944) transformatsiya asosida hujayraga yot DNK (dezoksiribo-nuklein kislota) kirib irsiy axborotni oʻzgartirishiini aniqlashdi. Keyinchalik transduksiya (bakteriofaglar orqali bir hujayradan ikkinchisiga DNK qismlarining koʻchirib oʻtkazilishi) hodisasining kashf etilishi irsiy moddaning moddiy asosi nuklein kislotasi ekanligini uzil-kesil tasdikladi. Bidl va Tey-tum (1948) tomonidan "bir gen — bir ferment" gipotezasining yaratilishi genetikani biokimyo bilan bogʻlikligini koʻrsatdi. Bu kashfiyotlar nuklein kislotalarni oʻrganishga bagʻishlangan tadqiqotlarning keng rivojlanishiga sabab boʻldi. M. Uilkins va R. Franklin (1950—52) DNK molekulasining rentgenogrammasini olishdi. E. Chargaff (1947—50) DNKdagi azotli asoslarning komplementarligi prinsipini aniqlashdi. Bu tadqiqotlar D. Uotson va F. Krik (1953) tomonidan DNK molekulasi qoʻsh spiral modelining yaratilishi uchun asos boʻldi. Bu modelga asosan DNK 2 polinukleotid zanjiridan iborat. Zanjirda DNK molekulalari komplementar azot asoslarining vodorod bogʻlari orqali oʻzaro birikadi. DNK modelining yaratilishi tufayli DNKning matritsa prin-sipi asosida reduplikatsiyasi, genetik kodning va irsiy axborotning koʻchirilishi (transkripsiya)ning , mutatsiya mexanizmlari va DNK mutatsiyalarining qayta tiklanishi (reparatsiya) mexanizmlarini oldindan bashorat qilish mumkin boʻldi. Bu kashfiyotlar gen nazariyasining yaratilishi uchun asos boʻldi. Keyinchalik irsiy axborot yuzaga chiqishining yangi mexanizmlari va genlar faoliyatining idora qilinishi koʻrsatib berildi; genlarning ekzonintron tuzilishi, splaysing , protsessing jarayonlari, mobil genlar, psevdogenlar, onkogenlar, rekombinatsiyalanuvchi genlar kashf etildi.
Biroz oldin Sputnik V vaksinasini yaratgan Gamaleya nomidagi markaz direktori Aleksandr Ginsburg ham Rossiyada koronavirusning oʻziga xos mutatsiyasi paydo boʻlishi kutilayotganini xabar qilgan edi. Ayni damda Gollandiya, Britaniya, JAR, Braziliya va AQSHda koronavirusning yangi, faqat ushbu hududga xos shtammlari aniqlangan. Ular orasida Britaniya shtammi yuqumliroq va xavfliroq deyilmoqda. Rossiyada Britaniya shtammi mazkur mamlakatdan kelgan bir kishida aniqlangan. Hozir u izolyatsiya qilingan va davolanmoqda. Jinsiy hujayralardagi rо‘у bergan mutatsiyalar kelgusi avlodlarda namoyon bo‘ladi. Fenotipda namoyon bo‘lishiga kо‘rа mutatsiya morfologik, fiziologik, biokimyoviy xillarga bo’linadi. Mutatsiya
hayotchanhkka ko‘rsatgan ta’siriga qarab letal, yarim letal, neytral va foydali xillarga bolinadi.
Gen darajasidagi mutatsiyalar bu DNKdagi nur mikroskopida ko'rinmaydigan molekulyar tarkibiy o'zgarishlar. Bularga deoksiribonuklein kislotasining hayotiyligi va lokalizatsiyasiga ta'siri qanday bo'lishidan qat'i nazar, har qanday konversiya kiradi. Gen mutatsiyalarining ayrim turlari tegishli polipeptid (oqsil) ning funktsiyasi va tuzilishiga ta'sir qilmaydi. Biroq, ushbu o'zgarishlarning aksariyati o'z vazifalarini bajarish qobiliyatini yo'qotgan nuqsonli birikma sintezini qo'zg'atadi.