I bob. D. A. Kabalevskiy musiqiy va estetik tarbiya ilmiy maktabining asoschisi

Kurs ishining maqsadi. D.A.Kabalevskiyning ijodi va u yaratgan asarlarning mazmunini yoritish.

Kurs ishining obyekti. D.A.Kabalevskiyning ijodi.

Kurs ishining predmeti. D.A.Kabalevskiyning yaratgan ijodiy asarlari

Kurs ishining vazifalari.

• 
  D.A.Kabalevskiyning hayoti va ijodiga bog’liq bo’lgan ilmiy maqolalar, elektron ,ma’lumotlarni o’rganish;
  
• 
  Topilgan ma’lumotlar va maqolalar ustida taqqoslama ishlarini olib borish va o’rganish;
  
• 
  D.A.Kabalevskining ijodiy faoliyat va uning o’ziga xos musiqiy yo’nalishlari haqida materiallar to’plash;
  

Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi kirish, asosiy qism 1 bob, 2 paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yhatidan iborat.
1.1.D.A.Kabalaevskiyning hayoti va ijod yo’li
D.A.Kabalaevskiy rus bastakori, o’qituvchi, jamoat arbobi. Shurolar davridagi rus musiqa madaniyatining eng taniqli shaxslaridan biri. Matematiklar oilasidan (bobosi harbiy muhandis). D.B.Kabalevsiy 1904 yil 30 dekabrda Sankt-Peterburgda tug’ilgan. Suvga cho’miltirish marosimi 9-yanvar, yakshanba kuni bo’lib o’tishi kerak edi, ammo shahar beqaror edi. Bastakorning oilasi Taurid saroyidan unchalik uzoq bo’lmagan joyda yashagan va cherkov yaqinida joylashgan bo’lib, shahardagi otishma u yer va bu yer eshitilgan. Tabiiyki, ular Dmitriyni cherkovga olib borishga jur’at etmadilar. Bastakorning bolaligi beqiyos edi. Hayotining o’sha yillarida muhim voqealar bo’ldi. Bastakorning otasi Kabalevskiy Boris Klavdievich sug’urta kompaniyasida matematik bo’lgan, u juda ilg’or odam edi va uning onasi Nadejda Aleksandrovna Kabalevskaya uy bekasi edi va u ko’p vaqtni bolalarga bag’ishlagan. Yakshanba kunlari otam ko’pincha singlim va meni sayr qilishga olib borardilar. Siz oddiy odamlarni bilishingiz va ularni o’zingizga nisbatan past nazar bilan qaramasligingiz kerak bu yomon odat der edi. U singlim va menga xattoki uydagi xizmatchilar bilan ham salomlashish, ularni hurmatlarini joyiga qo’yishimizni so’rardi.

Dmitriy Borisovichning bobosi - Kabalevskiy Klavdiy Yegorovich harbiy muhandis, Luganskdagi o’q fabrikasining tashkilotchisi edi, u ajoyib xizmatlari uchun shaxsiy zodagonlarni qabul qilib, general unvoni bilan nafaqaga chiqqan.«Nafaqaga chiqib, Sankt-Peterburgga ko’chib o’tgach, bobom va uning oilasi Oxta shahriga joylashdilar, u o’sha paytning oxirigacha o’sha yerda yashagan. Shu sabab bilan, bastakor, olijanob oilada o’sgan, garchi ota-onasi har doim o’z farzandlariga odamlarga ularning sinfidan, kasbidan va lavozimidan qat’i nazar, ularga hurmat bilan qarashlari kerakligini singdirishga harakat qilgan. Otasining mulklar tengligi haqidagi fikri tufayli Dmitriy juda yaxshi ta’lim oldi. U uch yillik shahar maktabida va 1-Petrograd klassik gimnaziyasida o’qidi. 11 yoshida u shahar maktabini tugatib, 1-Peterburg erkaklar gimnaziyasiga o’qishga kirdi. Maktabda u gimnaziyaga kirish uchun juda yaxshi tayyorgarlik ko’rdi. U hech qachon boshqalarga nisbatan past nazar bilan qaramagan. Maktabdagi yillarini shunday eslaydi.

U mustaqil ishini 1922 yilda boshlagan (kinoteatrlarda pianinochi, akkompanist, A.N.Skryabin musiqa kollejining kotibi va menejeri). D.B.Kabalevskiy Moskva konservatoriyasini imtiyozli diplom bilan tugatdi (N.Ya.Myaskovskiyning kompozitsiyasi bo’yicha talabasi, 1929 yilda bitirgan; A.B.Goldenveyzer, fortepianoda 1930 yilda bitirgan), uning ismi konservatoriyaning oltin plakatiga yozilgan, unda a’lochi va odobli, eng taniqli o’quvchilarining ismlari joylashtirilgan. 1925 yildan u dastlab A.N.Skryabin nomidagi musiqa kollejida (shu jumladan 1932–1939 yillarda kompozitsiya sinfida professor), 1932 yildan Moskva konservatoriyasida (1939 yildan professor) dars bergan ... O’tgan yillar davomida: Markaziy bolalar teatrining akkompanisti, Radio qo’mitasida muharrir, "Sovet musiqasi" jurnalining maьsul muharriri (1940-1947), "Maktabdagi musiqa" jurnalining tashabbuskori va bosh muharriri (1983-1987), badiiy eshittirishlar bo’limi boshlig’i lavozimlarida ishlagan. Urush paytida u Sverdlovskdagi konservatoriyada dars bergan, Janubi-G’arbiy frontga (1942) va Leningradga (1943) borgan. Urushdan so’ng u Avstriya, Avstraliya, Angliya, Belgiya, Bolgariya, Vengriya, SHarqiy Germaniya, Kanada, Xitoy, Meksika, Polsha, Ruminiya, AQSH, Finlyandiya, Frantsiya, Germaniya, CHexoslovakiyada bo’lib, rus musiqasi yutuqlarini butun dunyoga targ’ib qildi. 1972 yildan D. B. Kabalevskiy - ISME (YuNESKO qoshidagi xalqaro musiqiy ta’lim jamiyati)ning faxriy prezidenti bo’lgan. U Mexiko shahridagi konservatoriyaning faxriy professori (Meksika, 1959), Berlin Badiiy akademiyasining faxriy muxbir-a’zosi (GDR, 1969) etib saylangan.1951 yildan D.B.Kabalevskiy - tinchlik qo’mitasi a’zosi, 1950-1955 yillarda Butunjahon tinchlik kengashi a’zosi edi. Bastakor D.B.Kabalevskiyning ijodida chuqur rus mumtoz musiqa maktabi anьanalarining rivojlanishi bilan ajralib turadi. U to’rtta simfoniya (shulardan Ikkinchi simfoniya ajralib turadi, bu 20-asrning buyuk dirijyori Arturo Toskaninining sevimli asarlaridan biriga aylandi), beshta opera (Kola Brunion, Olovda, Taras oilasi, Nikita Vershinin, opa-singillar) muallifi. “Bahor kuylaydi” operettasi, “Oltin quloqlar” baleti (tugallanmagan), kantata (eng mashhur asar - R.Rojdestvenskiy so’zlariga “Rekviem”), fortepiano va orkestr uchun uchta kontsert, skripka kontserti, ikkita viyolonsel kontserti, ikkita tor. kvartetlar, filmlar uchun musiqa (“Peterburg oqshomi”, “SHchors”, “Anton Ivanovich g’azablangan”, “Azobda yurish” va boshqalar, rejissyorlar G.Roshal, A.Dovjenko, A.Ivanovskiy, I.Fraz va boshqalar bilan hamkorlik boshqalar.), dramatik spektakllar (Moskva Badiiy Teatridagi R.B.SHeridanning “Skandal maktabi” musiqasi, rejissyor V.Stanitsin ayniqsa mashhur), fortepiano asarlari, qo’shiqlari, eng mashhurlari “Bizning erimiz” ("Yoki qayin yoki tog okuli ..."), "Maktab yillari"; Uning asarlarini eng yirik mahalliy va xorijiy musiqachilar - D.Oistrax, E.Gilels, V.Xorovits va boshqalar ijro etishgan. fortepiano uchun “Rondo” va skripka uchun “Rondo” birinchi va ikkinchi xalqaro tanlovlarning majburiy dasturiga kiritilgan. Kabalevskiy esa milliy va ko’p jihatdan jahon musiqasining yuzini belgilab bergan taniqli bastakorlari galaktikasining vakili sifatida qabul qilingan. S.S.Prokofiev, D.D.SHostakovich, A.A.Xachaturyan, T.N.Xrennikov, G.V.Sviridov bilan birga D.B.Kabalevskiy yaqindan hamkorlik qilgan va do’st bo’lgan, hatto kontseptual musiqani rivojlantirish masalalarida vaqti-vaqti bilan kelishmovchiliklar bo’lgan taqdirda ham. Yaqinda D.B.Kabalevskiyning musiqaga qo’shgan hissasi miqyosiga shubha bildiradigan maqolalar paydo bo’ldi. Bunday qarashning yuzaki ekanligi va D.B.Kabalevskiyning bastakorlik faoliyati maonosini chuqur izohlash bastakor Vladimir Dashkevich tomonidan "Ma’rifatparvar Dmitriy Kabalevskiy" radiosida "20-asrning butlari" tsiklidan radiokanalda efirga uzatilgan edi.

SHubha yo’q-ki Kabalevskiy o’z ijodini musiqiy ta’lim, bolalar va yoshlar bilan bog’lagan va ular uchun ko’plab asarlarini bag’ishlagan. U olim va o’qituvchi sifatida (1935 yildan kondidant, 1965 yildan san’atshunoslik doktori, 1971 yildan beri Pedagogika Fanlar Akademiyasining haqiqiy a’zosi) bolalarni musiqa madaniyati bilan tanishtirishning butun dunyo bo’ylab noyob tizimini ishlab chiqdi. O’quv dasturlariga musiqa ta’limini dars sifatida kiritishga ta’lim rahbarlarini ishontirdi va u mamlakat rahbarlari musiqa madaniyati darajasini oshirishda katta ahamiyatga ega bo’ldi. 1964 yilda musiqa to’garaklari Ittifoq uyining zallarida o’tkazila boshlandi va bu o’sha davrning eng yirik madaniy loyihasi bo’lib, bolalar musiqiy ta’limi rivojlantirilishiga qaratilgan edi. D.B.Kabalevskiy unga taniqli musiqachilar, bastakorlar, o’qituvchilarni jalb qilgan. Masalan T.Xrennikov, N.Sats, Ya.Flier, V.Dudarova, G.Rozdestvenskiy va boshqalar, shuningdek, maktab o’qituvchilaridan salohiyatlilarini tanlab oldilar va bir qator vazifalarni ularga ishonib topshirdilar. Bastakor bolalar bilan keng yozishmalar olib bordi, qisman “Mening aziz do’stlarim” kitobida va boshqa nashrlarda chop etildi. U nafaqat minglab maktab o’quvchilari uchun katta tadbirlar o’tkazibgina qolmay, balki yoshlar bilan yakka tartibda muloqot qilish, ularga yordam berish zarur deb hisoblardi.