I bob birikmalar. Ajralmaydigan birikmalar

KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi: Ajralmas birikma – mashinalarning ayrim detallardan yaxlit qilib yasalgan qism va uzellari. Payvand birikmalar, parchin mixli birikmalar, yelimli, kavsharlangan, presslangan, aralash birikmalar Ajralmas birikma hisoblanadi. Presslab oʻtqazish yoʻli bilan ham Ajralmas birikma 210hosil qilish mumkin. Ajralmas birikma mashinalarning mustahkamligini, bikrligini, ustuvorligini ta’minlaydi, ishlaganda titrashini kamaytiradi. Rezba - biror tekis shaklning silindrik yoki konussimon sirt bo`ylab vintsimon chiziqli harakatidan hosil bo`lgan sirt.
Silindrik sirtda hosil qilingan rezba - silindrik, konussimon sirtdagi rezba konussimon rezba deb ataladi.
Bolt, shpilka va shu kabi detallardagi rezbalar sirtqi rezbalar, gayka bilan vtulka singari detallardagi rezbalar ichki rezbalar deyiladi.
Rezba kesuvchi asbob uchining shakliga qarab rezbalar unaqay va chapaqay bo`ladi. Agar vintsimon chiziqlar o`z o`qi atrofida soat strelkasi harakati yo`nalishiga teskari ko`tarilsa unaqay rezba (1-shakl, a, b, в) yoki strelkasi harakati yo`nalishi bo`yicha ko`tarilsa chapaqay rezba deyiladi.
Rezbalar bir qirqimli va kup qirqimli bo`ladi. Bitta profilining vintsimon harakatidan - bir qirqimli, ikkita profilining vintsimon harakatidan - ikki qirqimli va uchta profilining vintsimon harakatidan - uch qirqimli rezba hosil bo`ladi. Ko`p qirqimli rezbalarda rezba qadami va yo`li bir-biridan farq qiladi. Yondosh o`ramlar orasidagi masofa - rezbaning qadami deb ataladi va R harfi bilan belilanadi.
Bir o`ramning o`zidagi ikki nuqta bo`ylab o`lchangan masofa rezbaning yo`li deb ataladi va t xarfi bilan belgilanadi.
Ish sharoitiga qarab rezbalar: biriktirish va yurgizish rezbalariga bo`linadi. Biriktirish rezbalarga metrik, truba, dyuymli va yumaloq rezbalar kiradi.
Aylanma harakatni chiziqli harakatga aylantiruvchi va siljishini ta`minlovchi rezbalar - yurgizish rezbalari deyiladi. Bu rezbalarga - trapetsiyasimon, tirak, to`g`ri burchakli rezbalar kiradi. Kеyingi darslarda o`quvchilar bilan birgalikda bitta dеtal (masalan, bоlt)ning eskizini bajarish maqsadga muvоfiq. Undan kеyin ikkinchisini (shpilka va hоkazо) o`quvchilarga mustaqil ishlari uchun tоpshirish mumkin. Bulardan kеyin ikkita, dеtalni bоlt bilan birgalikda bajarish tavsiya qilinadi