I bob. Asosiy makroiqtisodiy modellar va ularning ahamiyati


Iqtisodiy tahlil etishda iqtisodiy-matematik modellashtirishning vazifalari quyidagilardan iborat



Download 130,43 Kb.
bet14/15
Sana21.06.2022
Hajmi130,43 Kb.
#688249
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
I bob. Asosiy makroiqtisodiy modellar va ularning ahamiyati

Iqtisodiy tahlil etishda iqtisodiy-matematik modellashtirishning vazifalari quyidagilardan iborat:
1) korxonaning biznes-rejalari va normativlarini ilmiy-iqtisodiy asoslash;
2) biznes-rejalarni bajarilishini ob’ektiv va har tomonlama o‘rganish va normativlarga rioya qilish;
3) mehnat, moddiy va moliyaviy resurslardan foydalanishni iqtisodiy samarasini aniqlash;
4) tijorat hisobi talablarini amalga oshirishni nazorat qilish;
5) ichki imkoniyatlarni axtarib topish va baholash bilan xo‘jalikni rivojlantirish tendensiyalari va nisbatlarini aniqlash;
6) ilg‘or tajribalarni umumlashtirish bilan boshqarish qarorlarini optimalligini tekshirish.
Yuqorida keltirilgan vazifalar xo‘jalik holatlarining ko‘pqirrali va ko‘pvariantli ekanligini ko‘zda tutgan holda o‘zgarishlari ham mumkinligini bildiradi. Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, bozor iqtisodiyotini tahlil etish modellari fanining oldida yangi vazifalarni belgilab berishlari mumkin, chunki iqtisodiy-ijtimoiy jarayonlar tez o‘sib, o‘zgarib boradi. Iqtisodiy-matematik usullar va modellardan keng foydalanish iqtisodiy tahlil yo‘nalishlarini takomillashtiradi, turli jarayonlar o‘rtasidagi bog‘lanishlar, ularning o‘zgarishlarini miqdoriy ko‘rsatkichlar bilan ifodalashga va o‘zgarish tendensiyalarini aniqlashga imkoniyatlar yaratib iqtisodiy tahlilning samarasini oshiradi. Buning natijasida tahlil qilish muddati kamayishi bilan iqtisodiy, tijorat faoliyatiga ta’sir qiluvchi omillarni to‘la qamrab olish va ulardan eng asosiylarini, ta’siri sezilarlilarini ajratib, avvalgi taqribiy hisob-kitoblarni aniq hisoblar bilan almashtirish, ko‘p o‘lchamli masalalarni tuzish va yechish, qo‘lda amalga oshiriladigan murakkab hisob-kitoblarni kompyuterlarda amalga oshirishga imkon yaratadi.
Xulosa
Bozor iqtisodiyoti, ayniqsa vaqtinchalik yuzaga keladigan moliyaviy-iqtisodiyinqiroz sharoitida iqtisodiy jarayonlarni tahlil qilish, bashoratlash va boshqarishbo’yicha qarorlar qabul qilishda hamda ularni amaliyotga joriy etishdamakroiqtisodiy modellardan foydalanish muhim o’rin tutadi. Jumladan, ko’ptarmoqli ishlab chiqarish jarayonlarida tarmoqlararo munosabatlarni modellariniqo’llash, tarmoqlar orasidagi iqtisodiy aloqalarni samaradorligini aniqlash imkoniniberadi.
Raqobarbardosh bozor sharoitida iste’molchilarning o’z daromad vajamg’armalariga qarab iste’mol uchun tayyor maxsulot yoki ishlab chiqarish uchunxomashyo maxsulotlarini tanlash holati yuzaga keladi. Bunday sharoitda is’te’moltanlovi modellaridan foydalanish tanlovni samarali o’tkazish masalarini techishdayordam bersa, iqtisodiy ko’rsatkichlarga ta’sir etuvchi omillardan birining o’zgarishinatijasida uning o’zgarish darajasini aniqlashda elastik nazariyani qo’llashyordamida moddiy ishlab chiqarish qonuniyatlari, taqsimoti va iste’molni o’rganishhamda iqtisodiyotda optimallashtirish masalalari yechiladi.Barcha iqtisodiy tadqiqotlar iqtisodiy o’zgaruvchilar orasidagi o’zarobog’lanishlarni o’rganish natijasida amalga oshiriladi.
O’zaro bog’lanishlarnitasavvur va tahlil qilish asosini esa iqtisodiy – statistik usullar va ekonometrikmodellar tashkil etadi. Bunday makroiqtisodiy muvozanatlik modelllaridan inflyatsiyani jilovlashda,muomaladagi pul miqdorini muvozanatda saqlab turishda va eng muhimi iqtisodiyo’sishni jadallashtirishda keng foydalaniladi va bunday makroiqtisodiymuvozanatlik modellari bu jarayonlarni amalga oshirishda “yo’l xaritasi” sifatidanamoyon bo’ladi.

  • AD-AS modeli umumiy makroiqtisodiy muvozanat modeli bo‘lib milliy bozorni qisqa va uzoq muddatga tahlil qilish imkonini beradi.

  • AD-AS modeli iqtisodiy tebranishlarni tahlil qilish va baholash uchun asos yaratadi.

  • Yalpi talab – uy xo‘jaliklari, korxonalar, hukumat va chet ellik xaridorlarning baholarning ma’lum darajasida iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan yakuniy tovarlar va xizmatlarning umumiy hajmiga bo‘lgan talabidir.

  • Baholar darajasi va talab qilingan milliy mahsulot hajmi o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifoda etuvchi chiziq yalpi talab egri chizig‘i deb ataladi AD egri chizig‘i traektoriyasini pulning miqdoriy nazariyasi tenglamasi bilan hamda baho omillari bo‘lgan foiz stavkasi samarasi, boylik samarasi va import xaridlari samarasi bilan izohlash mumkin.

  • AS egri chizig‘i keyns, oraliq va klassik kesmalarni o‘z ichiga oladi. Uzoq muddatli davrlarda AS egri chizig‘i vertikal, qisqa muddatga esa gorizantal bo‘ladi.

  • AS egri chizig‘ining chapga siljishi stagflyasiyadan dalolat beradi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining yuzaga kelish sababini yalpi talab va yalpi taklif o‘rtasidagi muvozanat buzilishi bilan izohlash mumkin.

  • IS-LM modeli tovar va pul bozorlarining o‘zaro aloqalarini va har ikki bozorda birgalikda muvozanat o‘rnatilishi mexanizmini izohlovchi modeldir. IS egri chizig‘i tovar va xizmatlar bozorida paydo bo‘ladigan daromadlar darajasi va foiz stavkasining kombinatsiyalarini ko‘rsatadi. IS egri chizig‘ining har bir nuqtasida tovar pul bozorida muvozanat tarkib topadi.

  • LM egri chizig‘i o‘zgarmas narxlar sharoitida pul vositalari bozorida vujudga keladigan foiz stavkasi va daromadlar darajasining kombinatsiyalarini ko‘rsatadi. LM egri chizig‘ining har bir nuqtasida pul bozorida talab va taklif o‘zaro teng bo‘ladi.

  • IS va LM egri chiziqlarining kesishuv nuqtasi har ikki bozor uchun muvozanat nuqtadir. Bu nuqtada asosiy makroiqtisodiy ayniyat iste’mol, investitsiya, sof eksport va pulga talab funksiyalari tengligini to‘liq qanoatlantiradi.Model unda IS va LM egri ichiziqlarining holati aks ettiradigan makroiqtisodiy vaziyatdan kelib chiqib makroiqtisodiy siyosat usullarning qay birini qo‘llash, yoki ularni muvofiqlashtirish masalalarini hal etish imkonini beradi.

  • Tarmoqlararo modellar majmuasi yiriklashgan dinamik va kengaytirilgan tabiiy-qiymatli modellami o ‘zi ichiga oladi. Tizimning hamjihatligi milliy daromad, uni taqsimlash tuzilmasi hamda moddiy ishlab chiqarish tarmoqlarining sarmoya qo‘yilmalarga bo‘lgan ehtiyojlarini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar va boshqalar kabi yiriklashgan dinamik modelining asosiy ko‘rsatkichlarning tabiiy-qiymatli tarmoqlararo balansini tuzish uchun qo‘llanilishi bilan ta’minlanadi. Zamonaviy dinamik tarmoqlararo modellar iqtisodiy rivojlanishning sur’atlari va nisbatlarini aniqlovchi uchta asosiy omillar guruhi bo‘yicha iqtisodiyotning rivojlanish istiqbolini bashoratlashgaimkonberadi.




Download 130,43 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish