I bob. Adabiyotlar sharhi

Professional –tijorat sporti musobaqalarida sovrinli o’rinni egallashga qaratilgan bo’ladi. Birinchi o’ringa musobaqaviy, tomoshabop, iqtisodiy va nufuzli funksiya chaqiriladi. U o’z xarajatlarini qoplash va daromad, reklama va boshqa daromadlar hisobiga mavjud. Bu insonlar mablag’ ishlab topadigan o’ziga –xos ijtimoiy faoliyatdir. Kapitalistik jamiyatda professional sport tomosha bo’lib, o’z ommabopligi jihatdan tengsizdir. Tijorat konflikt tomoshasi, real haqiqatan farqli o’laroq nisbiylik elementi minimumga yaqinlashtirib, hayotni aks ettiradi. Sportning mazkur turida, sportchilar uchun sport faoliyati kasbdir. Ularning faoliyati qonuniy belgilab berilgan, ular o’z kasaba uyushmalariga, mehnat huquqlariga va kontaklar ko’rinishdagi kafolatlarga ega. [16, 40].
Ommaviy sport. Ummumjamoaviy ommaviy sportda, asosiy rag’bat inson harakatchanligini oshirishga qaratilgan. Musobaqalarda qatnashishning o’zi muhim. Sport natijasi esa, qatnashchining o’zi uchun, jismoniy tayyorgarligi ko’rsatkichi sifatida ahamiyatga ega. Yetakchi funksiyalar –tarbiyaviy, jismoniy aktivlikni oshirish, sog’lomlashtirish, rekreasion –madani va ishlab chiqarish. O’ziga xosligi –voyaga etgan aholining keng ommasiga ma’lum. Bu yerda maxsus saralash yo’q, mashg’ulotlar yashash, ishlash, o’qish joylarida o’tkazilishi mumkun. ommaviy sportni muhim jihati –musobaqalarga doimiy ravishda tayyorlanish, musobaqalarning o’zida-qatnashish, raqiblarni engish, o’zini –o’zi engish, shaxsiy rekordni yaxshilash. Mazkur maqsadda sport ishlari turlari yaxshilandi, moddiy –texnik baza xamda kadrlarni tayyorlash tizimi yaxshilandi. Yugurush, chang’ sporti, suzish buyicha ommaviy musobaqalar o’tkaziladi.
Ommaviy sport effektivligini baholash omillari sarasiga sport bilan keng omma sho’g’illanishi, mashg’ulotlar doimiyligi va musobaqalarda qatnashish, jismoniy tayyorgarlik darajasi, shaxsiy sport natijalari, oila a’zolarining sport mashg’ulotlariga jalb etilganligi, musobaqalarda oilaviy qatnashish.
Bolalar va o’smirlar sporti. Bolalar va o’smirlar sportida muhim omil sport rezervlari va o’sib kelayotgan avlod jismoniy barkamolligi tizimlarining effektivligini belgilash vositasidir. Etakchi funksiyalari –musobaqaviy, tarbiyaviy, yuqori jismoniy aktivlik, sog’lomlashtirish va reaksion -madaniy. Bolalar va o’smirlar sporti yuqori muvaffaqiyatlar sporti bilan bog’liq bo’lib, uning sport zaxiralari tomonidan ta’minlanadi shu bilan birga u ommaviy sport bilan ham bog’liq bo’lib, uning asosiy vazifalari sirasiga ta’lim, tarbiya va sog’lomlashtirish kiradi.
Oliy malakali sportchilar zaxirasini tayyorlashdan maqsad shundaki, yosh sportchilar, yuqori natijalar sportiga o’tar ekanlar, oliy toifali sportchi bo’lishlari uchun barcha imkoniyatlarga ega bo’lsinlar. Ish mohiyati uchta quyidagi omilga asoslanadi: malakali sportchilar model talablari, sport turi o’ziga –xosligi, sportchilarning yoshiga nisbatan imkoniyatlari. “Kelajaksiz” sportchilarni cheklash, natijaga qarata harakat etish, yulduzlik kasallik kabi salbiy hodisalar oldini olish bo’yicha tarbiyaviy ish alohida ahamiyat kasb etadi.
Bolalar –o’smirlar sport samarasining asosiy omili –ommaboblikdir (butun sinf ishtirokidagi, ota –onalar, o’qituvchilar ishtirokida musobaqalar). Mazkur soha bolalarda kuzatiladigan salbiy harakatlar profilaktikasida alohida ahamiyat kasb etadi.