|
-
-
-
-
5
000
-
-
5 000
5 000
-
-
-
-
6 700
000
-
-
6 700
000
6 700
000
31.01.
1$=1
344
5 000
-
-
-
-
-
-
-
5000
6 700
000
-
-
-
-
20
000
-
20 000
6 720
000
11.02
1$=
1346
5 000
5 000
-
5 000
-
-
-
-
-
6 720
000
6 730
000
-
6 730
000
-
10
000
-
10 000
-
Итог
о
-
5 000
-
5 000
5000
-
-
5 000
-
-
6 730
000
-
6 730
000
6 700
000
30
000
-
6 730
000
-
5.5-мисол
.Товар сотиш
1 июлда хорижий компания пахта тозалаш корхонасига олди-сотди шартномасида
кўрсатилган товар-нархининг 50 фоизнинг олдиндан корхона тўлади. Доллар курси 1$ = 1
245 сўм эди.
7 июлда пахта тозалаш корхонаси хорижий компанияга ишлаб чиқарган маҳсулотини
сотди.
Шартномада товарлар нархи 3 000 АҚШ долларини ташкил қилиши кўрсатилган. Доллар
курси 1$ = 1 247 сўм.
31 июлда доллар курси 1$ = 1 249 сўмни ташкил қилди. 6 августда хорижий компания
пахта тозалаш корхонаси билан тўлиқ ҳисоблашди. Доллар курси 1$ = 1 250 сўм.
76
Сана,
1 $ МБ
буйича
Операциялар мазмуни
Сумма,
долл/сўм
Ўтказма
Исботтловчи
ҳужжат
дебет кредит
01.07
1$ = 1245
Валюта счётига олдиндан пул келиб тушди:
3 000 $ *50% = 1 500$ х 1 245 = 1 867 500 сўм
1 500
5210
6311
Валюта счёти
бўйича банк
кўчирмаси
1 867 500
07.07
1$ = 1247
Товар юклаб юборилди: жами сумма 3 000$:
а) олдиндан тўланган пулни қайта баҳолаш
1500 $ х (1 247 – 1 245) = 3 000 сўм
б) юборилган юкни кўрсатиш
3 000 $ х 1 247 = 3741000 сўм
в) бўнакни ёзиш 1 500 $ х 1 247 = 1 870 500 сўм
3000
3000 $
9620
4011
6311
6311
9010
4011
Товар-транспорт
накладнойи,
бухгалтерия
ҳисоб-китоби
3741000
1500$
1 870 500
31.07.
1$ = 1249
Хорижий валютадаги дебиторлик қарзни қайта
баҳолаш: 1 500 $ х (1 249 – 1 247) = 3 000
3 000
4011
9540
Бухгалтерия
ҳисоб китоби
06.08
1$ = 1250
харидорлардан тўлов келиб тушди:
а) қарзни қайта баҳолаш:
1 500 $ х (1 250 – 1 249) = 3 000 сўм
б) валюта келиб тушуши:
1 500 $ х 1 250 = 1 875 000
1500
1 500 $
4011
5210
9540
4011
Банк кўчирмаси,
тўлов
талабномаси,
бухгалтерия
ҳисоб китоби
1 875 000
Ҳисобварақ ____ бўйича Журнал-ордер
Сан
а
Кур
с $
Бошлан
гич колдиқ
Счётлар Кт дан
6011 счёт Дт га
Итого
по Дт
Счётлар Дт дан
6011 Кт га
Кт
бўйича
жами
Охирг
и колдиқ
5.4. Ҳисобдор шахслар билан ҳисоблашишлар
тартиби
Ҳисобдор шахслар билан ҳисоблашишлар, корхона ва хизмат сафарига юборилган ходим
ўртасида амалга оширилади. Хизмат сафари харажатларини бериш ва улардан фойдаланиш
тартиби ”Ўзбекистон Республикаси худудида хизмат сафарлари тўғрисидаги йўриқномада”
(АВ да 29.08.2003 йил 1268-сон билан рўйхатга олинган) ҳамда “Вазирликлар, идоралар,
корхона ва ташкилотларнинг ходимларини Ўзбекистон Республикасидан ташқарига юборилган
хизмат сафари харажатларига бериш тартиби” (АВ да 05.06.2000 йил 932-сон билан) га
мувофиқ амалга оширилади.
Хизмат сафари ходимнинг корхона, идора, ташкилот, бирлашма, уюшма (кейинчалик -
ташкилот) раҳбари буйруғи билан маълум муддатга бошқа жойга хизмат вазифаларнинг
бажаришга юборилиши тушунилади. Ташкилот ходимнинг хизмат сафарига юбориш,
ташкилот раҳбарининг бўйруғи ва хизмат сафари гувоҳномаси топшириш билан амалга
оширилади.
Хизмат сафарига юборилаётган ходимнинг яшаш харажатлари, транспорт ҳамда кундалик
харажатлари қопланади. Хизмат сафари билан боғлиқ қўшимча харажатлар (телефонда
сўзлашув, телеграф ва бошқа харажатлар) исботловчи ҳужжатлар мавжуд бўлган
77
тақдирдагина хизмат сафарига юборилган ходимга қопланади. Йўл кира ҳужжатлари
йўқлиги вақтида ташкилот раҳбарига бу харажатни қоплаш ёки қопламаслик ҳуқуқи
берилган. Бу ҳолда қоплананадиган сумма хизмат сафари жойига бориш ва келиш темир йўл
транспорти чиптаси нархидан ошмаслиги, ёки авиачипта нархининг 30 фоизидан ошмаслиги
керак.
Кундалик харажатлар миқдори республикада минимал иш ҳақи коэффициентлардан кам
бўлмаслиги лозим:
Тошкент шаҳри, вилоят марказларида - 0,1, бошқа шаҳар ва аҳоли пунктларида - 0,08.
Кундалик харажатларни қоплашда ҳеч қандай исботловчи ҳужжатлар талаб қилинмайди.
Хизмат сафари учун ходимларга берилган бўнаклар ҳисобини счётлар корреспонденцияси
орқали акс эттириш.
N
Хўжалик операциялари мазмуни
Корреспонденцияси счётлар
Дебет
Кредит
1
Ҳисобдор шахсларга кассадан бўнаклар берилди
4220-4290
5010, 5020
2
Ишлатилмаган бўнак суммалар кассага топширилди
5010, 5020
4220-4290
3
Ҳисобдор шахслар капитал қўйилмалар, ускуна, материал,
товарлар сотиб олиш, етказиб беришга боғлиқ харажатлар
қилинди
0710-0890,
1010-1090, 1110-
1120, 2910-2990
4220-4290
4
Ҳисобдор шахслар асосий, ёрдамчи ишлаб чиқариш ва
хизмат кўрсатувчи хўжаликка харажат қилишди, ҳамда
умумишлаб чиқариш харажатлари
2010, 2310,
2510, 2710
4220-4290
5
Ҳисобдор шахслар ҳар хил харажатларни тўлашди, булар
келгуси давр харажатларига киради
9410-9440
4220-4290
Хизмат сафари жойидаги турар жойни ижарага олиш бўйича харажатлар хизмат сафарига
юборилган ишчини келиш ва кетиш кунлари бўйича ҳақиқатдаги харажатлар бўйича (люкс-
номерлардан хоналардан) ташқари), жумладан меҳмонхоналарда кўрсатиладиган қўшимча
хизматлар (жойларни бронлаш, дазмолдан фойдаланиш, сақлаш камерасидан, телевизор,
музлатгич, идиш-товоқ, алоқа хизматидаи фойдаланиш)га ҳақ тўлаш бўйича харажатларни
тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд бўлган тақдирда қопланади.
Агар, меҳмонхоналарни люкс-номерларида (хоналарида) яшаганлигини тасдиқловчи
ҳужжатлар тақдим этилганда, турар жой хонасини ижарага олиш бўйича ҳақ тўлаш ушбу
номерни (хонани) қийматини 70% миқдорида амалга оширилади.
Турар жой хонасини ижарага олганликни тасдиқловчи ҳужжатлар йўқ бўлган ҳолларда,
харажатлар ҳар бир сутка учун белгиланган энг кам ойлик иш ҳақи миқдорини 2%
миқдорида қопланади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 5-февралдаги 54-сонли
қарори билан тасдиқланган “Маҳсулот (ишлар, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш
харажатларнинг, таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби
тўғрисида”ги Низомда таъкидланадики, меъёридан ортиқча сарфланган хизмат сафари
харажатлари солиқ солинадиган базага киритилиб фойдадан солиқ, жисмоний шахснинг эса
солиқ солинадиган даромадига киритилади.
Хизмат сафарлари учун бўнаклар хизмат сафари тўғрисидаги бўйруқ, чипталар қиймати,
кундалик харажатлари ва бошқалар кўрсатилган ҳолда бўнак суммасини ҳисоблаш асосида
берилади.
Хизмат сафаридан қайтган ходим 3 кун ичида бўнак ҳисоботини тақдим қилиши, унга
хизмат сафари гувоҳномаси ва ҳақиқатдан сарфланган исботловчи ҳужжатларни бириктириб
топшириш керак.
78
5.9--масала.
Барча ҳолатлар бўйича қуйидагиларни бажаринг:
1. Ҳисоб-китобларни амалга оширинг
2. Тузатувчи ёзувларни беринг
3. Дебитор ва кредитор қарздорликлар бўйича журнал – ордерларни тўлдиринг
Do'stlaringiz bilan baham: |
