I biomexanika va bioakustika

Infratovush - bu chastotasi 16 Gs.dan kichik bo’lgan elastik to’lqinlardan iborat. Lotinchadan infro- kichik ma’noni anglatadi. Infratovush atmosfera va denegiz shovqinlari tarkibida bo’ladi. Chaqmoq vaqtida, portlashda, to’plar otilganda, Yer qimirlashda paydo bo’ladi. Infrotovush juda kam yutiladi, shu sababli u ancha uzoq masofalarga tarqalishi mumkin. Atmosferaning yuqori qatlamlarini o’rganish mumkin. Infrotovush organizmning bir qator sistemalari funksional holatlariga yomon ta’sir ko’rsatadi. M: charchash, bosh og’rig’i, uyquchanlik, jahl chiqishi va boshqalar paydo bo’ladi. Infrotovushning organizmga birlamchi ta’sir ko’rsatish mexanizmi rezonans xarakterga ega.

5. 
   Shovqin va undan himoyalanish. Tovush eshitish va chiqarish organlari haqida tushuncha.
   

Xususiy tebranishlar chastotasi bilan tebranishga majbur etuvchi kuchlarning chastotasi bir-biriga yaqin bo’lganda rezonans hodisasi yuz beradi. Odam gavdasining xususiy tebranishlar chastotasi, gavdaning yotgan holatida 3 - Gs, qorin bo’shlig’i uchun 3 - 4 Gs, turgan holda 5- 12 Gs, ko’krak qafasiniki 5 - 8 Gs bo’lib, bu infrotovush chastotalariga mos keladi. Normal faoliyat ko’rsatish uchun ma’lum shovqin bo’lishi kerak. M: normal uxlash va aqliy mehnat uchun shovqin 30 dB.dan past, ko’pchilik korxonalarda 55 dB. dan yuqori bo’lmasligi kerak. Q/x da mexanizasiya darajasining oshishi bilan shovqin ham ko’paydi. M: MTZ - 50 traktori 5 m. masofada 80 - 90 dB, KTU - 10 bilan birga 100 dB.dan oshadi. Chorva binolarida ventelyatorlar ham kuchli shovqin chiqaradi. M: SCh - 70 ventelyator 5m. masofada 85 dB shovqin hosil qiladi. Katta shovqinlar ko’plab jonivorlarning to’planishida ham yuzaga keladi. M: parrandachilik fermalarida 95 dB.gacha. normadagi shovqin foydali hamdir, chunki juda sukunatda odam hatto o’zining yurak urishini ham eshitishi mumkin (kosmonavtlar ). 110 dB shovqin vaqtincha eshitishni 10 - 15 % pasaytiradi.
Infro-, ultra va tovush intensivligi darajasini yashash joylarida, ishlab chiqarish va transportda kamaytirish gigiyenaning asosiy vazifasidir.
Hayvonlar tovush chiqarish organlari turlichadir. Ular tovushdan ov qilish, aloqa vaositalarida ishlatadi. Hamma hayvonlarda ham ovoz chiqarish organlari mavjud emas. Shu sababli ovoz chiqarish uchun ular boshqa organlardan foydalanadi (qanotlar, oyoqlar va hakazo).