I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

3.1.3. Glitserinning sintezi usullari. 
Glitserin kimyo, oziq-ovqat, to'qimachilik, matbaa sanoatida keng qo'llaniladi. 
Plastmassa, laklar, tsellofan, alkidli smolalar, portlovchi moddalar (nitroglitserin, 
dinamit), kosmetika va dori-darmonlar, shuningdek, antifriz ishlab chiqarishda 
qo'llaniladi. Shuning uchun uni nooziq-ovqat xom ashyosi asosida olishni ishlab 
chiqish dolzarb vazifadir. 
Glitserinni sintez qilishning juda ko`p usullari mavjud. Ammo bu usullarning 
ko`pchiligi har xil sabablarga ko`ra faqat tajribaviy ahamiyatga ega.
Ishlab chiqarishda glitserinni sintez qilish uchun propen xom-ashyo 
hisoblanadi. Propendan glitserinni turli usullar bilan sintez qilish mumkin. Shu 
usullardan birida propen 400
0
C gacha qizdiriladi va xlor bilan aralashtiriladi. 
Jarayon juda tez amalga oshadi. Natijada to`yingan va to`yinmagan dixloridlar, 
boshqa ba`zi moddalar va vodorod xloridi bilan birgalikda xlorli allil hosil bo`ladi: 
Hosil bo`lgan aralashmadan distillyatsiyalab allil xloridi (xlorli allil) ajratib 
olinadi. O`z navbatida xlorli allilga 160
0
C harorat va 14
.
10
5
Pa bosim ostida 
ishqorning suvli eritmasi yordamida ishlov berilib, allil spirti hosil qilinadi: 

---

190 
NaCl
OH
CH
H
C
H
С
NaOH
Cl
CH
H
C
H
С




2
|
2
||
3
|
2
||
Bu allil spirti distillyatsiyalanib tozalanadi va so`ngra suvning xlorli eritmasi 
yordamida ishlov beriladi. Natijada glitserinning monoxlorgidrini hosil bo`ladi: 


HCl
OH
CH
HCl
C
OH
H
С
ёки
Cl
CH
HOH
C
OH
H
С
OH
CH
O
H
Cl
H
C
H
С















2
|
2
|
2
|
2
|
2
2
2
|
2
||
Monoxlorgidrinlar bikarbonat ta`sirida glitseringa aylantiriladi: 
2
2
|
2
|
2
3
|
2
|
CO
NaCl
OH
CH
HOH
C
OH
H
С
OH
CH
NaHCO
HCl
C
OH
H
С





Glitserinning sinteziga yana bir misol: Jarayon propenning kislorod ta`sirida 
oksidalanishi va uning akroleinga aylanishi bilan boshlanadi: 
CHO
O
H
H
C
H
С
CH
O
H
C
H
С
2
|
2
||
3
2
|
2
||




Vodorod ta`sirida akrolein allil spirtiga aylantiriladi: 
OH
CH
H
C
H
С
CHO
H
H
C
H
С
2
|
2
||
2
|
2
||



Hosil bo`lgan allil spirti vodorod peroksidi ta`sirida glitseringa aylantiriladi: 
OH
CH
HOH
C
OH
H
С
OH
CH
O
H
H
C
H
С
2
|
2
||
2
2
2
|
2
||


