I adabiyot p65

Л0> lU=£>L*>bb*
-' l O J 0 L “ L
l i
f* С ^ >'-0 *•"
j J U j j< JVf
4*1 
j 6 ' >1 f-f—
S & j-J h 'j
бл
?-»1 
S-jObi 
(?j3' иД>и*
J ) } U l f
!№ * & > & ' Lf 
ii**
(si
JUro!
j 
jji
-0
84

---

Dehqonlar bilan aralashishni o‘rgatadi
(M azm uni)
Tag‘ in bir toifasi dehqonlardir,
Bular mutlaqo kerakli kishilardir.
Bular bilan sen aralash hamda qovush,
Tomoq jihatidan sen tashvishsiz yasha.
Hamma qimirlagan (jon)ga bulardan manfaat (bo‘ladi), 
Hammasiga yeyim (va) ichimdan halovat yetadi.
Hamma nafas oluvchi (ya’ni jonli) ochiqib-to‘yuvchi(lar) 
(Jamiki) tiriklar bularga hojatmand bo‘ladi.
Bu kishi(lar) senga ham shubhasiz kerak(dir)lar,
(Toki) ular tufayligina tomog‘ingning masalasi hal bo‘lsin.
Bular bilan ham aralashgin, ey qarindosh,
Halquming pok, ovqating halol bo‘ladi.
Rejalilar boshlig‘i nima deydi, eshitgin,
Hamma turli ishlardan ehtiyot bo‘lgan kishi.
Nozik, to‘g‘ri yo‘l tutayin desang,
Halqumni poklash kerak, ey xulqi go‘zal,
Muqarrar ehtiyotkor bo‘layin desang,
Halqumga, tanga halol ulush ber.
Dehqon kishilar qo‘li ochiq bo‘ladi,
K o‘nglini xudo berganidan ham ziyod keng tutadi.
Butun yer yuzidagi hamma qimirlagan jonning, 
Yuradiganlarning ovqati-yu, uchadiganlarning doni (ular)dir.
O ‘ zing bular bilan aralashgin, qo‘shilgin,
Tilda yaxshi so‘zla, yuzingni ochiq tut.

---

A H M A D YU G N A K IY
Adib Ahmadning otasi Mahmud bo‘lib, u Yugnakda istiqomat 
qilgan. A dib Ahmad haqida Alisher Navoiy o‘zining «Nasoyim 
ul-muhabbat» asarida juda muhim ma’lumotlarni beradi:
«Adib Ahmad ham turk elidin ermish. Aning ishida g‘arib 
(ajoyib, qiziqarli) nimalar manquldur (naql qilingan). Derlarki, 
ko‘zlari butov (bitgan, yopiq) ermishki, aslo zohir ermas ermish. 
Basir (ko‘rmaydigan) bo‘lub, o‘zga basirlardek andoq emas 
ermishki, ko‘z bo‘lay. Ammo ba’yat ziyrak va zakiy va zoid va 
muttaqiy (taqvodor, parhezkor) kishi ermish. ...haq subhonahu 
taolo agarchi zohir ko‘zin yopuq yaratqondur, ammo ko‘ngli 
ko‘zin ba’yat yoruq qilondur».
Alisher Navoiy aytgan fikrlar, shuningdek, asarning uyg‘ur 
va arab harflari bilan ko‘chirilgan nusxalarining ko‘plab tarqalishi 
asarning Navoiy yashagan davrda ham ancha mashhur bo‘lganini 
ko‘rsatadi. Kitob Dod Sipohsolorbekka bag‘ishlangan. Adib uning 
«qashqarcha til» bilan yozilganini ta’kidlaydi:
Tamomi erur qashqariy til bila,
Ayitmish adib riqqati dil bila.
Agar bilsa qashqar tilin har kishi,
Bilur ul adibning nekim aymishi.
To‘laligicha qashqariy til bilan yozildi,
Adib (asarni) tushunarli til bilan yozgan.
Kim ki qashqar tilini biladigan bo‘lsa,
Adibning nima demoqchi bo‘lganini bilib oladi.
86

---

«H ibat ul-haqoyiq» «Haqiqat sovg‘alari» demakdir. U
o‘zidan oldingi didaktik adabiyot an’analarini izchil va ijodiy 
davom ettiradi. Asarda ma’rifat g‘oyalari tashviqi yetakchi o‘rin 
tutadi. Asar 14 bobdan iborat. U 254 baytni tashkil qiladi.
«HIBATUL-HAQOYIQ»
Ulug‘ Amir dod siphsolorbek tangri 
yorlaqagurning madhi haqida
Ayo til turat madh, o‘tungil qani,
Men artut qilayin shohimga ani.
Shohim madhi birla bezadim kitob,
O ‘qug‘li kishining sevunsun joni.
E y til, madh qil, qani bayon et, men uni shohimga sovg‘a 
qilayin. O ‘qimishli kishining ruhi sevinsin (d eb) shohim madhi 
uchun kitob bezadim (yozdim ).
O ‘ga bilmas erga o‘ga ogratur,
Aning birri judi badi ehsoni.
U l aql, uqush, xush xiradqa makon,
Bilik ma’dani ham fazilat koni.