I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

RASM 

2é… narxni 

pasayishini 

boshlab beradi  

Bug’doy 

narxi 

 

Bug’do˜ 

hajmi 

 

1. Talab noelastik bo’lsa, 

taklif hajmining ortishi 

3. … va mos ravishda  sothlgan mahsulot 

miqdorini ozgina oshiradi.  Natijada 

umumiy daromad 300 $ dan 200 $ ga 

pasayadi 

Bug’doy bozorida taklif hajminin7 ortishi 

Taklif  S

1

  dan  S

2 

ga  siljiganda,sotilgan 

bug`doy  soni  1ó0  dan  110  ga  ko`tarilgan, 

narx esa 3$ dan 2$ ga tushgan. 

ChizmaÝan  ko`rinib  turibdiki  daromad  300 

dan  220  ga  tushgan.  Shunday  qilib,  yangi 

navning 

kashf 

qilinishi 

fermerlarning 

daromadi kamayishiga olib keladi. 

 

---

 

73 

haqidagi  bilimlar  oddiy  bo`lgan.  Ko`plab  Amerikaliklar  aholini  boqadigan  oziq-

ovqatni ishlab chiqaradigan fermer bo`lishga to`g`ri kelgan. 

Vaqt  o`tgan  sari,  fermerchilik  texnologiyasidagi  yuksalish  har  bir  fermer  ishlab 

chiqara  oladigan  mahsulotning  miqdorini  oshirishga  olib  keldi.  Noelastik  talab 

bilan  birgalikda  oziq-ovqat  taklifidagi  o`sish  fermerchilikdagi  umumiy 

daromadning  tushushiga  sabab  bo`ldi.  Bu  esa  odamlarni  fermerchilik  sohasidan 

chiqib ketishiga olib keldi. 

Bir necha raqamlar bu tarixiy o`zgarishning ko`lamini ko`rsatadi. 1950-yilda 

Qo`shma  Shtatlarda  10  million  aholi  fermerchilikda  band  bo`lgan,  bu  ishchi 

kuchining  17  %  ini  tashkil  qiladi.  Hozir  esa  3  millionga  yaqin  aholi    bu  sohada 

faoliyat  ko`rsatadi,  bu  ishchi  kuchining  2  %  ini  tashkil  etadi.  Bu  o`zgarish 

fermerchilikdagi  samaradorlik  bilan  mos  tushadi:  fermerlar  soninidagi  70  % 

pasayishga  qaramasdan,  hozir  fermalar  1950-yilga  nisbatan  2  barobar  ko`proq 

hosil bermoqda.  

Qishloq  xo`jaligi  mahsulotlari  uchun  bozorning  bunday  analizi  ijtimoiy 

siyosat paradoksini tushunishga yordam beradi: Ma’lum qishloq xo`jaligi dasturlari 

fermerlarning  barcha  yerlariga  ekin  ekmaslikni  majburlash  orqali  ularga  yordam 

berishga  harakat  qiladi.  Dasturlarning  maqsadi  qishloq  xo`jaligi  mahsulotlari 

taklifini  qisqartirish  va  narxni  ko`tarish.  Ularning  mahsulotlari  uchun 

elastikbo`lmagan talab  bilan  ular  bozorga kamroq  hosil bilan  chiqishsa, fermerlar 

ko`proq  daromad  oladilar.  Hech  qaysi  bir  fermer  o`z  yerini  tashlab  qo`ymaydi, 

chunki  ular  berilgandek  bozor  narxini  olishadi.  Lekin  buni  barcha  fermerlar 

birgalikda qilishsa, har bir fermer uchun yaxshiroq bo`ladi. 

Qishloq  xo`jaligi  texnologiyasining  yoki  siyosatining  ta’sirini  tahlil 

qilinganda, shuni yodda tutish kerakki fermerlar uchun yaxshi bo`lgan narsa butun 

jamiyat  uchun  yaxshi  emas.  Qishloq  xo`jaligi  texnologiyasidagi  rivojlanish 

fermerlarga yomon bo`la oladi, chunki bu ularni keraksizga chiqarib qo`yadi, lekin 

oziq-ovqat  mahsulotlariga  kam  to`laydigan  iste’molchilar  uchun  esa  bu  yaxshi. 

Agar siyosat qishloq xo`jaligi mahsulotlarining taklifini qisqartirishga yo`naltirilsa, 

bu iste’molchi xarajatlariga aks ta’sir etadi. 

---

 

74