I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Baliq,  kit  va  boshqa  yovvoyi  jonivorlar.  Ba’zi  bir  tur  jonivorlar  umumiy 

resurs  hisoblanishadi.  Masalan  baliq  va  kit  tijorat    qiymatiga    ega,    va    har  

qanday    kishi  okeanga  borib,  u  yerda  mavjud  bo`lgan  hamma  narsani  tutib 

olishlari  mumkin.  Har  kishi  jonivorlar  turlarini  keyinga  yilga  ham  saqlab 

qo`yishga  kam  rag`bat  his  qilishadi.  Xuddi  chorva  etishtirishning  haddan  ziyod 

ko`p soni Umumiy Maydonni barbod qilganidek, haddan ziyod ko`p baliq va kit 

ovlanishi  dengiz  Kamolivorlari  ko`payishining  tijorat  maqsadlariga  putur 

etkazishi mumkin. 

Okean  eng  kam  tartibga  solinuvchi  umumiy  resurs  bo`lib  qolmoqda.  Ikki 

muammo  oddiy  echimga  ega.  Birinchidan,  okeanga  ko`pgina  davlatlar  chiqish 

yo`llariga  ega,  shuning  uchun  har  qanday  echim  turli  xil  ma’no  kasb  etadigan 

xalqaro  darajadagi  hamkorlikni  talab  etadi.  Ikkinchidan,  okeanlar  shu  darajada 

---

 

418 

yirikki,  har  qanday  kelishuvni  to`la  qonli  amalga  oshirish  juda  qiyin.  Natijada, 

baliq  ovlash  hatto  odatda  do`st  mamlakatlar  orasida  ham  o`ziga  xos  nizolarga 

sabab bo`lib qoladi. 

O`zbekistonda  baliq  va  boshqa  yovvoyi  jonivorlarni  himoya  qilishga 

qaratilgan  turli  xil  qonunlar  mavjud.  Masalan,  baliq  tutish  va  ovchilik  bilan 

shug`ullanish  huquqini  beruvchi  litsenziya  davlat  harajatlari  baliqchilik  va 

ovchilik  muddatini  kamayishiga  sabab  bo`ladi.  Baliqchilardan  ko`p  holatlarda 

kichik  baliqlarni  tashlab  yuborishni  va  ovchilardan  faqat  alohida  jonivorlarni 

o`ldirishni  talab  qilishadi.  Barcha  bu  kabi  qonunlar  umumiy  resurslardan 

foydalanishni bekor qiladi va jonivorlarni ko`payishiga xizmat qiladi.