I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

  

 Qisqacha xulosalar 



 

Sotuvchi  va  xaridor  o`rtasidagi  operatsiya  uchinchi  tomonga  bevosita  ta’sir 

qilsa, bu ta’sir tashqi ta’sir deb nomlanadi. Agar biron faoliyat salbiy tashqi ta’sir 

keltirsa,  masalan,  iflonlanish,  bozordagi  ijtimoiy  maqbul  miqdor  muvozanat 

miqdordan kam bo`ladi. 



 

Hukumatlar  tashqi  ta’sirlardan  kelib  chiqqan  samarasizlikni  bartaraf  qilish 

uchun  turli  siyosat  olib  boradi.  Ba’zida  hukumat  xatti-harakatni  nazorat  qilish 

orqali  ijtimoiy  samarasizlikni  oldini  oladi.  Boshqa  paytlarda,  tuzatuvchi  soliqlar 

orqali  tashqi  ta’sirni  o`zlashtiradi.  Yana  bir  ijtimoiy  siyosat  ruxsatlar  joriy 

qilishdir. Masalan, hukumat cheklangan ifloslantirish ruxsatlarini joriy qilish orqali 

atrof-muhitni  muhofaza  qilishi  mumkin.  Bu  siyosatning  natijasi  ko`p  jihatdan 

ifloslantiruvchilarga tuzatuvchi soliq solish bilan bir xil. 



 

Tashqi  ta’sirga  uchraganlar  ba’zida  muammoni  o`zlari  hal  qilishi  mumkin. 

Misol  uchun,  bir  biznes  boshqa  biznesga  tashqi  ta’sir  ko`rsatsa,  ikkala  biznes 

qo`shilishi  orqali  ushbu  tashqi  ta’sirni  o`zlashtirilishiga  erishishi  mumkin.  Yoki 

bo`lmasa,  manfaatdor  tomonlar  shartnoma  ustida  muzokara  qilib  muammoni 

yechishi mumkin. Kouz teoremasiga ko`ra, agar odamlar harajatsiz savdolashishsa, 

ular  kelishuvga  kelishi  mumkin  va  unda  resurslar  samarali  taqsimlanadi.  Ammo 

ko`pgina hollarda ko`p manfaatdor tomonlar o`rtasida savdolashish qiyin, shuning 

uchun Kouz teoremasi bu yerda ishlamaydi.