I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot


“Tekinxo`rlar”  (ommaviy  mahsulotlardan  foydalanib,  ularga  haq



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet348/384
Sana30.12.2021
Hajmi3,77 Mb.
#98806
1   ...   344   345   346   347   348   349   350   351   ...   384
Bog'liq
Mikroiqtisodiyot oquv qolanma 2017 8db24-1-427

“Tekinxo`rlar”  (ommaviy  mahsulotlardan  foydalanib,  ularga  haq 

to`lamaydigan 

kishilar) 

muammosi. 

Bayramlarda 

ko`pchilik 

odamlar 


mushakbozlikni  yoqtirishadi.  Mushakbozlik  shaharchaning  har  500  aholisiga  10 

so`mdan  to`g`ri  keladi  va  shahar  byudjetiga  yakunda  jami  5000  so`m  daromad 

keltiradi. Mushakbozlikni tashkil etish harajatlari jami 1000 so`mga to`g`ri keladi. 

Ushbu faoliyatdan olinayotgan daromad (5000 so`m) unga ketgan harajatdan (1000 




 

405 


so`m)  ko`proq  ekanligi  inobatga  olinsa,  Bayramda  mushakbozlikni  o`tkazish 

shaharcha uchun daromadli faoliyatdir. 

Xo`sh,  xususiy  sektor  mazkur  faoliyatni  samarali  yo`lga  qo`ya  oladimi? 

Yo`q.  Aytaylik,  shaharchada  yashovchi  tadbirkor  Farhod  shaharcha  uchun 

mushakbozlik o`tkazishni tashkil etishga bel bog`ladi. 

Farhodda,  shubhasiz,  chiptalarni  sotish  bilan  bog`liq  muammolar  yuzaga 

keladi,  sababi  uning  salohiyatli  mijozlari  bilishadiki,  mushakbozlikni  chipta 

sotib olmasdan ham ko`rish mumkin. Sababi, mushakbozlik iste’moldan mahrum 

qilinish  xususiyatiga  ega  bo`lmagan  mahsulotdir,  chunki  kishilarda  chiptasiz 

ham  mushakbozlikni  tomosha  qilishga  rag`bat  bor.  “Tekinxo`rlar”  bu  shunday 

kishiki  –  yaxshi  narsadan  foyda  oladi,  ammo  unga  haq  to`lamaydi.  Kishilar 

bunda  rag`batga  ega  bo`lishadi,  turgan  gapki,  agar  chipta  sotib  oluvchilar 

mavjud bo`lmasa bozor samarali natijaga ega bo`lmaydi.  

Bozorda  mazkur  muvaffiqqiyatsizlikni  ko`rib  chiqish  yo`llaridan  biri  bu 

mazkur holatga sabab bo`layotgan tashqi ta’sirlarni ko`rib chiqish. 

Agarda,  Farhod  mushakbozlik  marosimini  shahar  markazidagi  displeyda 

namoyish  etsa,  bu  narsa  “tekinxo`r”  tomoshabinlar  uchun  samara  keltiradi, 

ammo  Farhodga  emas.  Marosimni  ekranda  namoyish  qilish  to`g`risida  qaror 

qabul  qilish  bilan  Farhod  tashqi  ta’sirlarni  e’tibordan  chetda  qoldiradi. 

Mushakbozlik aholi tomonidan katta qiziqishga sabab bo`lgani bilan, yakunda u 

daromadli  faoliyat  bo`lmay  qoladi.  Natijada,  marosimni  displeyda  namoyish 

etmasdan  Farhod  o`zi  uchun  ratsional  qaror  qabul  qiladi,  biroq  aholini 

mushakbozlik zavqidan mahrum etadi. 

Xususiy  bozor  shaharcha  aholisi  hohishiga  ko`ra  mushakbozlik  tashkil 

etishga  tayyor  emasligiga  qaramay  ushbu  holatni  echimi  juda  oddiy:  to`rtinchi 

iyul  tadbirlarini  mahalliy  hukumat  moliyalashtirishi  zarur.  Shahar  hokimiyati 

aholidan  olinadigan soliqni 2 so`mga oshirib, kelib tushgan mablag`lar hisobiga 

Farhodni  mushakbozlik  o`tkazish  uchun  yollashi  mumkin.  Shaharchada  8  so`m 

barcha  uchun  yaxshi  echim,  10  so`mdan  esa,  2  so`m  soliq  to`lovini  ayirib 

tashlagan  holda,  daromad  hosil  bo`lmoqda.  Shunday  qilib,  Farhod  shaharchaga 




 

406 


tadbirkor  sifatida  yordam  bera  olmagan  bo`lsada,  unga  jamiyat  a’zosi  sifatida 

yordam berishi mumkin. 

Shaharcha  hikoyasi  sodda  bo`lsada  real  hayotni  aks  ettiruvchi  o`ziga  xos 

voqe’likdir. 

Aslida 

ko`pgina 

mahalliy 

hukumatlar 

bayramlardagi 

mushakbozliklar  uchun  pul  to`lashadi.  Undan  tashqari  mazkur  hikoya  ommaviy 

mahsulotlarning  umumiy  xususiyatini  ochib  beradi:  ommaviy  mahsulotlar 

iste’moldan  mahrum  qilinish  xususiyatiga  ega  emas,  “tekinxo`rlar”  muammosi 

esa  ommaviy  mahsulotlarni  xususiy  sektor  tomonidan  taqdim  etilishiga 

to`sqinlik qiladi. Shu bilan birga, davlat bu masalani mahsulotlardan kelayotgan 

daromad  ularga  sarflanayotgan  harajatlarni  qoplashi  mumkin  bo`lgan  darajada 

hal  etishi,  soliqlar  bilan  birga  umumiy  harajatlarni  qoplashi,  barcha  masalalarni 

ijobiy hal etishi mumkin. 


Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   344   345   346   347   348   349   350   351   ...   384




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish