I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

 

 

 

 

1-jadval. 

Bir yillik investitsiya qaytimlari 

Do`kon-

larning 

sotish 

quvvati 

(bir 

kunlik), 

kg 

Umumiy 

investitsi-

ya (kapital 

mablag` 

sarfi), 

so`m 

Chekli 

inves-

titsiya, 

so`m 

Kapitalga 

to`lanadi-

gan 

chekli 

foiz, so`m 

Chekli 

sotish 

harajatlari, 

so`m 

Chekli 

umumiy 

xarajat-

lar, so`m 

(MC) 

Investi-

tsiyadan 

olinadigan 

daromad, 

so`m 

(MR) 

Chekli 

foyda, 

so`m 

1000 

100000 

100000 

10000 

5000 

115000 

120000 

5000 

2000 

200000 

100000 

10000 

7500 

117500 

120000 

2500 

3000 

300000 

100000 

10000 

10000 

120000 

120000 

0 

4000 

400000 

100000 

10000 

12500 

122500 

120000 

-2500 

5000 

500000 

100000 

10000 

15000 

125000 

120000 

-5000 

 

Bir  kunda  1000  kg  mandarin  sotadigan  do`kon  qurish  uchun  100000  so`m 

sarflanadi, 2000 kg uchun esa 200000 so`m sarflanadi va hokazo. Sotish masshtabi 

1000  kgga  oshganda  umumiy  sarflanadigan  capital  hajmi  100000  so`mga 

o`zgaradi. Foiz stavkasi 10 foiz bo`lgani uchun chekli investitsiya 100000 so`mga, 

to`lanadigan  mablag`  10000  so`mga  teng.  Har  bir  100000  so`mlik  chekli 

investitsiyadan  olinadigan  chekli  daromad  bir  xil  bo`lib,  u  120000  so`mga  teng. 

Sotish quvvati 1000 kg bo`lganda, chekli umumiy harajat (chekli investitsiya plyus 

kapitalga to`lanadigan chekli foiz plyus chekli sotish harajati) 115000 so`m bo`ladi 

va chekli foyda 120000-115000 = 5000 so`mni tashkil etadi. Sotish quvvati 2000 

kg  bo`lgan  do`kon  uchun  ushbu  ko`rsatkichlar  mos  ravishda  117500  va  2500 

---

 

357 

so`mga teng bo`ladi. Agar chekli harajat 

MC

 chekli daromad 

MR

 ga teng bo`lsa 





MC MR



,  kapitaldan  olinadigan  foyda  maksimal  bo`ladi.  Do`konlarning  bir 

kunlik  sotish  quvvati  3000  kg  bo`lganda  foyda  maksimal  bo`ladi,  ya’ni 

5000+2500=7500 so`m. Ushbu holat quyidagi 1-rasmda ifodalangan. 

Ishlab chiqarish masshtabi oshishi bilan birga chekli harajat ham oshib boradi, 

shuning  uchun  ham 

MC

  chizig`i  musbat  yotiqlikka  ega.  Chekli  daromad  120000 

ga  teng  bo`lganligi  uchun 

MR

  chizig`i  120000  nuqtadan  o`tib  abtsissa  o`qiga 

parallel  bo`ladi. 

MC

  chizig`i  bilan

MR

  chizig`ining  kesishgan  nuqtasi  maksimal 

foydani  ta’minlaydigan  optimal  sotish  quvvati  3000  kg  ga  teng  ekanligini 

aniqlaydi.