I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Lorents 

egri 

chizig`i 

F 

100 

80 

60 

40 

D 

20 

C 

B 

A 

E 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

Tekis taqsimlanish chizig`i 

D

ar

o

ma

d

 f

o

iz

i 

Aholi foizi 

---

 

352 

chiziqlar  o`rtasida  joylashgan.  Daromadlar  taqsimlanishi  qancha  notekis  bo`lsa, 

Lorents  egri  chizig`i  shuncha  E  nuqtaga  tomon  botiq  bo`ladi.  Daromadlar 

taqsimlanishi  qancha  tekis  bo`lsa,  Lorents  egri  chizig`i  to`g`rilanib  0F  chizig`iga 

shuncha yaqinlashadi. 

Daromadlarni  notekis  taqsimlanishi  darajasi  Djini  koeffitsientini  DJ  deb 

belgilasak,  u  0ABCDF  yuzani  (19-rasmda  shtrixlangan  yuza)  0FE  uchburchak 

yuzasiga nisbati bilan aniqlanadi: 

Дж

S

S

ABCDF

FE



0

0

. 

Bu  erda  biz  nominal  daromadni  taqsimlanishini  ifodaladik.  Nominal 

daromadga  aholi  tomonidan  pul  shaklida  olingan  barcha  daromadlar  kiradi:  ish 

haqi,  dividendlar,  foizlar,  barcha  transfert  to`lovlari  (qaytarib  olinmaydigan  pul 

to`lovlari).  Lekin,  bu  erda  aholini  o`z  tomorqasidan  oladigan  daromadi,  uyidagi 

chorva  mollaridan  tushadigan  daromad,  davlat  tomonidan  ta’limga,  meditsina 

xizmatiga sarflanadigan mablag`lar, xayriya, ehsonlar hisobga olinmagan.  

Barcha  rivojlangan  mamlakatlarda  daromadlarni  qayta  taqsimlash  siyosati 

davlat tomonidan amalga oshiriladi. Progressiv, ya’ni o`sib boruvchi soliq tizimiga 

ko`ra,  aholining  boy  qismidan  yuqoriroq  foizda  soliq  olinsa,  aholining  kam 

daromadli  qisimdan  kamroq  foizda  soliq  olinadi.  Soliq  to`lovlaridan  tushgan 

daromadning  bir  qismi  kam  ta’minlangan  aholini  ijtimoiy  himoya  qilishga 

sarflanadi.  Deyarli  barcha  davlatlarda  aholini  ijtimoiy  sug`urtalash  va  kam 

ta’minlangan aholiga moddiy yordam berish dasturlari mavjud. 

Ijtimoiy  sug`urtalash  dasturiga  ko`ra  nafaqaxo`rlar,  aholining  ishga  yaroqsiz 

bo`lgan qismi, boquvchisini yo`qotgan oila, nogironlar ijtimoiy sug`urtalanadi.  

Davlatning  aholini  ijtimoiy  himoya  qilish  dasturi  bo`yicha  ko`p  bolali 

oilalarga  yordam  beriladi,  oziq-ovqat  mahsulotlari  ajratiladi  va  boshqa  har  xil 

imtiyozlar belgilanadi. 

Davlatning  daromadlarni  qayta  taqsimlash  siyosati  natijasida  Lorents  egri  

chizig`i  to`g`rilanib  0F  chizig`i  tomonga  siljiydi,  ya’ni  Lorents  egri  chizig`i 

0ABCDF

 holatdan 

0A B C D F

'

'

'

'

'

 holatga siljiydi (20-rasm). 

DJ 

---

 

353