Hzamatjon RfiHlmqu kompyuter imvistikasi asoslar I иЛК: 519. 711 32. 973 R33

1 -jadval

1. 
   А Ь 8 - konyunksiyp Bu o zbpk tilidaqi «va» bog 'ovrhisiga to g ri kelaai.
   
2. 
   A v В - dizyunksiya. Bu o'zbek tilidapi «yoki» bog lovchisiqa to'g'ri keladi.
   
3. 
   A => В - implikatsiya. Bu o'zbek tilidagi «agar... -sa, u holda ...» bog'lovchisiga to'g'ri keladi.
   
4. 
   A = В - bu belgi mantiqiy teng kuchlilik (ekvivalensiya) uchun ishlatiladi.
   
5. 
   AIВ - bu belgi «Sneffir tayoqchasi» aeD nomlanaai, u «va ... emas» bog lovchisiga to'g'n keladi.
   
6. 
   A I H - bu belg, «Pirs strelkasi» deb nomlanadi, u «yoki emas» bog'lovchisiga to'g'ri keladi.
   
7. 
   3 = inglizcha exisb so'zininq qisqartmdsi bo'lib. mavjudhk kvantori sifatida ishlatiladi.
   
8. 
   ^ = summa, barcha narsaning jami.
   
9. 
   V = inglizcha ajj so'zining qisqartmasi bo'lib, ham.nasi uchun e kvantori sifatida ishlatiladi.
   
10. 
    x, y, z-predmetlarning borligini beigilash uchun ishlatiladi.
    

11 X, Y, Z - predmetlarnmg aifatini (atributlarini) beigilash uchun ishlatiladi.
12, S • subyi kt ~~

13. 
    P- dri iikat
    
14. 
    A = 0 - mutlaqo noto'y'ri
    
15. 
    A = 1 - mutlaqo to g'ri
    
16. 
    A - emas (inkor). Bir mulohaza Ikkinchl bir mulohazaga zid kelsa, ishlatiladi
    

Matematik mantiqda mulohazalarning chin yoki yolg'onligini formal nazariya asosida tekshirib ko'rish mumkin. Bunda mantiqiy hukmlarni shartli ravishda simvoiik belgilar, mantiqiy bog'lovchilar yordamida belgilab ola- miz. U gapning propozitsional ko'rimshi deb nomlanadi Somgjumlam for­mal nazariy a asosida hisoblaymiz. Bunda bizga hukmlarning qiymati.'i ko'rsatuvchi jadval yordam beracti.
2-jadval

А, В	A&B	AVB	A=>B	A = В
00	0	0	1	1
01	0	1	1	0
10	0	1	0	0
1 1	1	1	1	1

Formal mantiq va simvolik mantiq til strukturasini o'rganishda amaliy ahamiyat kasb etadi, grammatikani formallashtirishda, sun'iy program- malashtirish tdlarini yaratishda asos bo'lib xizmat qiladi, kompyuter lingvi ^;т''са; iningo'ziga xos simvolik «tJi» sifatida namoyon bo'ladi. Mantiq bi^ga kompyuter lingvistikasining murakkab va ko'p aspektli muammosi hisoblangan tabiiy til^a ishlov bersh (NLP) uchun optimal metodlarni takhf etadi. Jumladan, formallashtirish, analogiya, modellashtirish me- todlari kabi.

Antik davrda ham, o'rta asrlarda ham grammatika va mantiq yor.ma- yon oqitilgan. Ayniqsa, o'rta asrlarda grammatika va mantiq klassik ta'hm poydevon bo'lgan «yetti erki.i san'at» (artesliberales) tarkibiga kirgan. Bunda grammatika. ritorika (notiqlik san'ati) va mantiq «formal san'atlar» (avtes- formates) sifatida trivia (uchlik)ga birlashgan. Aiifmetika, geometriya, musiqa va astronomiya «real san'atlar» (artesreales) sifatida kvadrivia (to'rtlik)ga bu Ishgan. Ushbu fanlarm o'zlashurganinsorgina yetuk vabarka- mol h'soblangan.
Tabiiy tiln ng strukturasini o'rganishda mantiq. grammatika va semi- OLika uz"iy aloqadorlikda ish ko'radi. Mantiq va grammatika orasidagi aloqadorlikni til va tafakkur, so'z va tushuncha, gap va hukm, ega va sub- yekt, kesim va predikat kabi kategoriyalarning dialektik munosabati yorda­mida yaqqol tasavvur etish mumkin.⁹ , .