Huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi


-§. Toshkent – Sharq darvozasi



Download 6,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet458/467
Sana02.01.2022
Hajmi6,19 Mb.
#311527
1   ...   454   455   456   457   458   459   460   461   ...   467
Bog'liq
ozbek filologiyasi bakalavri ixtisosligi

6-§. Toshkent – Sharq darvozasi  

 

Dunyoning  turli  burchaklaridan  yurtimizga  tashrif  buyurayotgan  mehmonlar 



mamlakatimizning  mustaqillik  yillaridagi  taraqqiyoti  haqida,  avvalo,  O„zbekiston 

ostonasi  –  poytaxtimizni  ko„rib  xulosa  chiqaradilar.  Zotan,  har  qanday  poytaxt  o„z 

mamlakatining  qiyofasi,  ko„zgusi.  Davlatning  obro„-e‟tibori,  qudrati  va  boy 

imkoniyatlari  uning  poytaxti  qiyofasi,  ijtimoiy-iqtisodiy  salohiyati  bilan  ham 

o„lchanadi. Toshkent ham ana shunday millat va davlat ramziga aylangan Yurtimizda 

amalga  oshirilayotgan  islohotlar,  yangilanishlar,  bunyodkorlik  ishlari  bilan  dastlab 

Toshkentda  tanishadilar.  Bu  tabiiy,  albatta.  Chunki, har  qanday  mamlakatda  poytaxt 

juda  ko„p  jihatlari  bilan  boshqa  hududiy  birliklarga  qaraganda  muhim  siyosiy, 

iqtisodiy, ijtimoiy va ma‟naviy ahamiyat kasb etadi. 

Toshkentdagi biri biridan go„zal bog„-rog„lar, zamonaviy inshootlar, keng va ravon 

yo„llar, qo„yingki, barchasi xalqimizning hozirgi farovonligidan dalolat berib turibdi. 

Geografik  jihatdan  Toshkent  har  qanday  poytaxt-shahar  havas  qilsa  arziydigan 

qulay  mintaqadan  o„rin  olgan.  Markaziy  Osiyoning  o„rtasida  joylashgan  Toshkentni 

asosiy xalqaro magistrallar, kommunikatsiya tarmoqlari kesib o„tadi. Betakror tabiatli 

diyorimiz  kabi  ham  iqlimi,  ham  ko„rk-u  jamoli  bilan  ajralib  turuvchi  bu  shahar 

istalgan  xalqaro  tashkilot,  muassasa  va  kompaniya  vakillarining  e‟tiborini  tortishi 

shubhasiz.  O„zbekiston  bilan  siyosiy,  iqtisodiy,  madaniy  va  boshqa  turli  sohalarda 



 

591 


munosabat o„rnatgan davlatlarning rahbarlaridan tortib, mamlakatimizga sarmoya olib 

kirib,  tadbirkorlarimiz  bilan  hamkorlik  qilayotgan  biznesmenlargacha  –  hamma-

hammasi eng avval Toshkentga qadam qo„yadi. Ko„plab nufuzli xalqaro tashkilotlar, 

yirik  kompaniyalar  o„z  vakolatxonalari  uchun  joy  sifatida  aynan  poytaxtimizni 

tanlagan.  Albatta,  bu  bejiz  emas.  Chunki  Markaziy  Osiyoning  yuragi  deya  nom 

qozongan  Toshkent  o„ziga  xos  mavqeyi  bilan  ham,  o„z  infratuzilmaviy  afzalliklari 

bilan ham bu borada yuksak ahamiyat kasb etadi. Yildan yilga ko„payib borayotgan 

turli  vakolatxonalar,  yirik  korporatsiyalarning  bo„limlari,  xalqaro  tashkilotlarning 

qarorgoh  hamda  turli-tuman  anjumanlar,  uchrashuv  va  sammitlar,  xalqaro 

musobaqalar uchun jonajon Toshkentimizning tanlanishi qalblarimizda cheksiz iftixor 

tuyg„ularini  uyg„otadi.  Ba‟zan  dunyo  siyosiy  xaritasida  tenglar  ichra  teng  bo„lib 

turgan poytaxtimiz nomini ko„rib har bir fuqaro ich-ichidan quvonadi. 

Toshkent – respublikamizning siyosiy, iqtisodiy, madaniy va ma‟naviy markazidir. 

Mamlakatning  barcha  boshqaruv  organlari,  respublika  miqyosidagi  tashkilot  va 

idoralar  poytaxtda  joylashganligi uning  siyosiy  mavqeyini belgilab bersa, aholi soni, 

yuksak  salohiyatli  kadrlarning  shu  yerda  to„planganligi  va  hududning  iqtisodiy 

jihatdan  ilg„or  taraqqiyot  zonasiga  aylangani  Toshkentning  iqtisodiy  ahamiyatidan 

dalolat beradi. 

Ba‟zan  o„ylab  qolasan  kishi.  Biz  –  bir  necha  ming  yillarga  borib  taqaladigan 

hayratomuz  tarixga  ega  bo„lgan  zamin  farzandlari  mana  shu  diyorda  mustaqil 

O„zbekiston  davlatining  bunyod  bo„lishini  ko„rishga,  istiqlol  yo„lining  boshida 

turishga muyassar bo„lgan avlodmiz. Bu bizga taqdir tomonidan in‟om etilgan yuksak 

sharafdir.  Ammo  bu  ayni  paytda  juda  katta  mas‟uliyat  ekanligini  ham  har  bir 

zamondoshimiz  allaqachon  tushunib  yetdi.  Biz  mustaqillik  yo„li  u  qadar  oson 

emasligini, butun millatning ezgu maqsadlar, buyuk g„oyalar ostida  jipslashishigina  

haqiqiy taraqqiyot sari yetaklashini ko„rdik. Butun dunyo O„zbekiston xalqining mana 

shu 1991–2007-yillar oradagi mashaqqatli mehnatlari va bu mehnat natijasi bo„lmish 

ulkan  bunyodkorlik  jarayonlari,  yuqori  iqtisodiy  ko„rsatkichlar,  milliy  o„zlikni 

anglash va butun mamlakatda keng quloch yozgan madaniy yuksalishga guvoh bo„lib 

turibdi. Keling, ana  shu 15  yillik  intilish  va  harakatlarimizga  Toshkentimiz  misolida 

nazar tashlaylik. 

Albatta, tom ma‟noda ozod, hur bo„lish uchun birinchi navbatda iqtisodiy jihatdan 

mustaqillik  bo„lishi  zarur.  Qisqa  davrda  mamlakatimizda,  qolaversa,  poytaxtimiz 

Toshkentda  g„oyat  muhim  iqtisodiy, ijtimoiy  o„zgarishlar  amalga  oshirildi. Yurtimiz 

iqtisodiyotining  rivojlanishi  ko„pgina  ko„zga  ko„ringan  xorijlik  iqtisodchilarni 

hayratga solish darajasida kun sayin yuksalib bormoqda. Toshkent esa haqli ravishda 

ana shu taraqqiyotning o„ziga xos ramzi, ko„zgusiga aylana oldi. 

Xususan  2000–2007-yillarda  shahar  iqtisodiyotining  barcha  tarmoqlari  izchil 

rivojlanayotgani kuzatilmoqda. Yalpi hududiy  mahsulot hajmi  so„nggi o„n  yil  ichida 

o„rta hisobda 4-5 foizga ortib bordi. 2005-yili esa bu ko„rsatkich 11,4, joriy  yilning 

olti  oyi  yakunlariga  ko„ra,  8,5  foizga  o„sdi.  Bugunga  kelib  yalpi  hududiy  mahsulot 

tarkibida sanoat ulushi 16,1, qurilish sohasi ulushi 7,2, xizmat ko„rsatish sohasi ulushi 




 

592 


60,8  foizni  tashkil  etdi.  Erkin  iqtisodiy  muhit  yaratilganligi,  tadbirkorlik  faoliyatiga 

keng  yo„l  berilganligining  samarasi  o„laroq  yalpi  hududiy  mahsulot  hajmida  kichik 

biznes  va  tadbirkorlar  ulushi  47,1  foizga  yetdi.  2006-yilning  1-iyul  holatiga  ko„ra 

Toshkent shahridagi 4934 ta ishlab chiqarish korxonalarining 4750 tasi yoki 96,2 foizi 

kichik biznes subyektidir. 

Ma‟lumki,  iqtisodiy  o„sish  salmog„i  va  sur‟ati  avvalo  sanoat  sohasining  rivojiga 

chambarchas  bog„liq.  O„tgan  besh  yilda  bu  sohada  keskin  o„sish  boshlanganligiga 

nafaqat poytaxt ahli, balki butun mamlakat iqtisodchilari guvoh bo„lib turibdi. Sanoat 

sohasiga  yuqori  texnologiyalarning  kirib  qolishi,  tarmoqda  uddaburon  va 

tavakkalchilikdan  cho„chimaydigan,  yangilikka  intiluvchan  ko„p  sonli  xususiy 

tadbirkorlar  qatlamining  shakllanishi  ushbu  jarayonning  boshlanishiga  kuchli  turtki 

berdi.  O„sish  sur‟ati  har  yili  o„rtacha  10  foizni  tashkil  etayotgani  fikrimiz  dalilidir. 

2000-yilda  561  milliard  so„mlik  sanoat  mahsuloti  ishlab  chiqarilgan  bo„lsa,  2005-

yilda bu ko„rsatkich 1164,2 milliard so„mga yetdi. 

Bugungi  kunda  investitsiyalarni  jalb  qilish  iqtisodiyotimizning  ustuvor 

vazifalaridan  biridir.  Mamlakatimizda  investorlarning  barqaror  faoliyat  yuritishi 

uchun  ham  huquqiy,  ham  iqtisodiy  jihatdan  barcha  sharoitlar  yaratilgan.  Shubhasiz, 

Toshkent shahrining sarmoyaviy reytingi ham, kirib kelgan mablag„larni iqtisodiyotga 

yo„naltirish imkoniyatlari ham juda baland. Va bu qulaylikdan imkoniyat darajasida 

foydalanilayotganligini  ham  e‟tirof  etish  kerak.  O„tgan  yil  yakunlariga  ko„ra 

poytaxtimizda mulkchilikning barcha shakllaridagi korxona va tashkilotlar tomonidan 

741,6  milliard  so„mlik  kapital  qo„yilmalar  o„zlashtirilib,  o„sish  sur‟ati  2004-yilga 

nisbatan 111,9 foiz deya baholandi. Jumladan, shahrimizning tashqi iqtsodiy aloqalari 

ko„lami  kengayayotgani  erishilayotgan  yutuqlarda  muhim  omil  bo„lmoqda.  Hozirda 

shahrimizda 120 dan ortiq mamlakatlar bilan iqtisodiy munosabatlar o„rnatilgan. 

Shahrimizda  13879  ta  savdo  va  3687  ta  maishiy  xizmat  ko„rsatish  shoxobchalari 

faoliyat yuritayotgani ham aholiga ko„pgina qulayliklar yaratmoqda. Savdo aylanmasi 

hajmiga ko„ra bu soha respublikada birinchi o„rinda turadi. Shu o„rinda ta‟kidlashim 

joiz,  mamlakatimizda  xizmat  ko„rsatish  va  servis  sohasi  rivojiga  katta  e‟tibor 

berilayotgani  ayni  muddao  bo„ldi.  Chunki  bu  ish  odamlarning  og„irini  yengil  qilish 

bilan  birga  kishilarimizning  daromadini  ko„paytirish,  ko„plab  yangi  ish  o„rinlari 

yaratish  imkonini  beradi.  Endilikda  yalpi  hududiy  mahsulotda  mazkur  soha 

ulushining  yanada  ortishi  kutilmoqda.  Shahar  jamoatchiligi  bu  tashabbusni  qo„llab-

quvvatlaydi. Negaki, sohada yana 76,7 mingta ishchi o„rinlari tashkil etish va xizmat 

turlarini kengaytirish imkoniyatlari bor. 

Iqtisodiy  islohotlarda, ayniqsa, aholini  ijtimoiy  muhofaza  qilishdek  muhim  vazifa 

katta e‟tibor talab qiladi. Zotan, bu Prezidentimiz tomonidan ilgari surilgan iqtisodiy 

rivojlanishning besh tamoyilidan biridir. 

Raqamlarga  murojaat  qiladigan  bo„lsak,  Toshkent  shahrida  2006-yilning  6  oyi 

ichida  4956  nafar  kam  ta‟minlangan  oilaga  1062,5  million  so„mlik,  18  yoshgacha 

farzandi bo„lgan 16158 nafar oilaga 2436,4 million so„mlik va oilasida 2 yoshgacha 



 

593 


farzandi bo„lgan 8927 nafar ishlamayotgan ayollarga 2251,6 million so„mlik moddiy 

yordam berildi. 

Iqtisodiyotda bozor munosabatlari ustunlik qilib borishi bilan davlat budjeti orqali 

milliy  daromadni  nomoddiy  ishlab  chiqarishning  turli  tarmoqlari  va  mamlakat 

hududlari  o„rtasida  qayta  taqsimlanishida  mahalliy  budjetlarning  ahamiyati  tobora 

ortib  boradi.  Ya‟ni  mahalliy  budjet  mablag„laridan  oqilona  va  tejamkorlik  bilan 

foydalanish orqali islohotlarni amalga oshirishdagi ko„zlangan maqsadlarga erishiladi. 

Bu borada Toshkent shahar budjetining xarajatlariga to„xtalib, mustaqillik yillarida 

hukumatimiz  tomonidan  ta‟lim,  sog„liqni  saqlash  sohalarini  rivojlantirishga  alohida 

g„amxo„rlik  qilinayotganini  ta‟kidlash  lozim.  Ushbu  e‟tiborni  mazkur  sohalarga 

yo„naltirilishi rejalashtirilayotgan mablag„lar miqdoridan ham ko„rish mumkin. 2006-

yilda Toshkent shahri bo„yicha ta‟lim sohasiga 78,7 mlrd. so„m yoki mahalliy budjet 

jami xarajatlarining 32,8 foizi miqdorida mablag„ ajratilishi ko„zda tutilgan. 

Prezidentimizning  «2004–2009-yillarda  maktab  ta‟limini  rivojlantirish  Davlat 

umummilliy  dasturi  to„g„risida»gi  Farmoni  va  mazkur  Farmon  ijrosi  yuzasidan 

Vazirlar  Mahkamasining  bir  qator  qarorlari  natijasida  maktablar  zamonaviy  tus 

olmoqda. 

Shu  asosda  hozirgi  kunda  maktabgacha  va  maktab  yoshidagi  bolalarning 

zamonaviy  sharoitlarda  bilim  olishi,  kasb-hunar  sirlarini  puxta  o„rganishiga 

mukammal  imkoniyatlar  yaratib  berilayapti.  Barcha  tuman  xalq  ta‟limi  bo„limlari 

qoshida  o„quvchilarni  kasb-hunarga  yo„naltirish,  pedagogik-psixologik  Tashxis 

markazlari  tashkil  etildi.  Markazlar  psixodiagnostik  qo„llanmalar,  test  va  anketa 

savollari bilan ta‟minlandi. 

Hozirgi  kunda  umumta‟lim  maktablarida  16807  nafar  pedagog  faoliyat 

ko„rsatayotir.  Umumiy  o„rta  ta‟lim  tizimini  takomillashtirish  va  ta‟lim 

samaradorligini  oshirish  maqsadida  yetuk  kadrlarni  izlab  topish  va  ular  ishini 

ommalashtirishda «Yil tarbiyachisi», «Yil o„qituvchisi», «Yil maktabi», «Yilning eng 

yaxshi maktab kutubxonasi» kabi tadbirlar yaxshi samara bermoqda. Bundan tashqari 

«Prezident asarlari bilimdoni», «Sen qonunni bilasanmi?», «Sen tarixni bilasanmi?», 

«O„yla,  izla,  top»  kabi  ko„rik-tanlovlari  o„quvchilarimiz  orasida  allaqachon 

ommalashib  ketdi.  «Umid  nihollari»  sport  musobaqalarida  shahrimiz  maktablari 

o„quvchilari g„oliblikni qo„ldan bermasdan kelmoqda. 

Albatta,  bunda  maktablardagi  shart-sharoitlarning  ahamiyati  katta.  Jumladan, 

2006-yilning  birinchi  yarmida  bir  maktab  yangi  qurilgan  bo„lsa,  3  tasida  kapital 

rekonstruksiya,  16  ta  maktabda  kapital  ta‟mirlash  ishlari  tugallandi.  19 ta  maktabda 

joriy ta‟mirlash ishlari ham belgilangan muddatlarda tugatildi. 

Mustaqillik yillarida ta‟lim sohasida amalga oshirilgan islohotlarda asosiy e‟tibor 

qaratilgan  yana  bir  bosqich  –  o„rta  maxsus,  kasb-hunar  ta‟limidir.  Ilgari  mutlaqo 

e‟tiborsiz qolgan, hozirga kelib esa O„zbekiston ta‟lim tizimida  o„zining mustahkam 

o„rnini topishga ulgurgan akademik litseylar va kollejlar tarmog„i umumiy o„rta ta‟lim 

bilan  uyg„un  ravishda  rivojlanish  jarayonini  boshdan  kechirmoqda.  Hozirda  jahon 

talablari  darajasida  jihozlangan,  muhtasham  ko„rinishga  ega  bo„lgan  115  ta  kasb-




 

594 


hunar  kolleji  va  akademik  litsey  faoliyat  yuritmoqda.  Ularda  98857  nafar  o„g„il-qiz 

180 dan ortiq mutaxassisliklar bo„yicha ta‟lim olishmoqda. 

Poytaxtda sog„liqni saqlash doim namunali bo„lib kelgan. Hozirda bolalar, kattalar, 

ayollar  poliklinikalari  o„rniga  yagona  va  mukammal  oilaviy  poliklinikalar  yo„lga 

qo„yilayaptiki,  bunday  muassasalar  Toshkentdek  aholisi  ko„p  va  zich  joylashgan 

shahri azimda sog„liqni saqlash tizimida muhim rol o„ynaydi. Poliklinikalarda faoliyat 

yuritayotgan  974  nafar  umumiy  amaliyot  vrachlarining  har  biriga  300–350  oila 

biriktirilgan bo„lib, bu barcha aholi qatlamlarini qamrab olishga imkon berdi.  

Moddiy-texnik  bazani  rivojlantirish  maqsadida  barcha  davolash-profilaktika 

muassasalarida  kapital  va  joriy  ta‟mirlash  ishlari  olib  borilmoqda.  Shayxontohur 

tumanidagi  14  va  55-sonli,  Sobir  Rahimov  tumanidagi  4,  42-sonli,  Uchtepa 

tumanidagi  8-oilaviy  poliklinikalar  xalqaro  andozalarga  mos  ravishda  qurilib, 

zamonaviy  asbob-uskunalar  bilan  ta‟minlandi.  Talabalar  shaharchasidagi  32-

poliklinikaga  232  milllion  so„m  miqdorida  homiylar  mablag„i  ajratildi  va  to„liq 

ta‟mirdan chiqarildi. 

Fuqarolarning  o„zini  o„zi  boshqarish  organlari  mavqeyi  va  jamiyatimizdagi 

ahamiyatini  oshirishga  ham  jiddiy  e‟tibor  berildi.  Mahallalar  nufuzini  aholi  orasida 

yanada oshirish maqsadida fuqarolar yig„ini tarkibiga «Mahalla posboni» jamoatchilik 

tuzilmasi  hamda  diniy  ma‟rifat  va  ma‟naviy  axloqiy  tarbiya  masalalari  bo„yicha 

maslahatchi lavozimlari kiritildi, hozirgi kunda shahrimizdagi 474 ta fuqarolar yig„ini 

tarkibida 1896 nafar xodim faoliyat ko„rsatib kelmoqda. 2006-yilda shahar budjetida 

mahallalar  fuqarolar  yig„ini  faoliyatini  moliyalashtirish  uchun  1  mlrd.  426,3  mln. 

so„m ajratilishi belgilangan. 

Shuningdek,  O„zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  «Uy-joy 

mulkdorlari  shirkatlarini  qo„llab-quvvatlashga  doir  qo„shimcha  chora-tadbirlar 

to„g„risida»gi  qaroriga  asosan  2002–2006-yillarda  Toshkent  shahrida  3647  ta  1991-

yilgacha  qurilgan  ko„p  qavatli  uy-joylarni,  umumiy  foydalanish  joylarini  va 

muhandislik  kommunikatsiyalarini  kapital  ta‟mirlash  rejalashtirilgan  bo„lib, 2006-yil 

1-iyun  holatiga  3302  ta  uy  ta‟mirlandi.  Yil  oxirigacha  qolgan  345  ta  uy  ham  to„liq 

ta‟mirdan chiqarilishi rejalashtirilgan. 

Toshkentdagi bunyodkorlik ishlari natijasida shahrimiz jamoli yil sayin emas, balki 

kun  sayin  o„zgarib,  dunyoning  rivojlangan  davlatlari  poytaxtlari  qatoriga  kirib 

borayotganligi har bir fuqaro qalbida faxr va iftixor hissini uyg„otadi. Ayniqsa, yangi 

ravon ko„chalar, obod mahallalar, so„lim xiyobonlar, yodgorlik majmualari, ko„rkam 

va  maftunkor  favvoralar  va  salobatli  ko„priklarning  qurilishi  go„zal  shahrimiz 

ko„rkiga yanada ko„rk qo„shmoqda. 

Bir  so„z  bilan  aytganda,  jonajon  Toshkentimizdagi  o„zgarishlar  xuddi  bir 

mo„jizaga o„xshaydi, lekin aslida bu mo„jiza emas, balki, Ona yurtimizga, xalqimizga 

mustaqillik berayotgan bebaho ne‟matning mevasidir. 

 

 




Download 6,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   454   455   456   457   458   459   460   461   ...   467




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish