ham foydali hamkorlik qilishga hamisha tayyor va o„z tashqi siyosatida shunga intilib
kelyapti. MDHga a‟zo ko„p mamlakatlar bilan ana shunday hamkorlikda ish olib
yo„lidagi intilishlarini qo„llab-quvvatlamoqda va bu sobiq ittifoqdosh respublikalar
o„rtasidagi har taraflama hamkorlikni yanada kuchaytiradi, deb hisoblaydi.
O„zbekiston barcha mustaqil davlatlar hududiy butunligini va ularning chegaralari
daxlsizligini tan oladi. Ichki hududiy janjallarga aralashmaydi va bularga o„sha
mamlakatlarning ichki ishlari, deb qaraydi. Bundan tashqari, u MDHga a‟zo ikki
davlat o„rtasidagi munosabatlardan chetga chiqadigan masalalarni MDH miqyosida
ko„rib chiqish tarafdori. O„zbekistonning yana bir nuqtayi nazari shundan iboratki,
573
MDH ichida hech bir davlatning qo„li baland kelishiga yo„l qo„ymaslik kerak. Bu
O„zbekiston hukumati, uning rahbariyatining qat‟iy yo„li, O„zbekiston xalqining
xohish-irodasi.
Mustaqil Davlatlar Hamdo„stligining vujudga kelishi tabiiy va ayni chog„da tarixiy
hodisa. U yangi mustaqil davlatlar suverenitetini saqlagan holda yagona iqtisodiy
makonni vujudga keltirish, sobiq ittifoq davrida bir-biriga chirmashib ketgan,
o„rgimchak inidek chuvalashgan ishlab chiqarish tizimini saqlagan holda teng huquqli
hamkorlar sifatida jahon bozori me‟yorlari va qonun-qoidalari bo„yicha hisob-kitob
qilishni taqozo etadi. Bu dunyo tan olgan haqiqatga tayangan mezon bo„lib qolmog„i
kerak.
Biroq, ayrim mamlakatlar allaqanday nufuz va ortiqcha imtiyozlarga erishishni
orzu qilib qolishdi. Teng huquqli mustaqil davlatlar hamkorligi tamoyillaridan
chekinish, o„zlariga ko„proq va kengroq imkoniyat yaratish, aniqrog„i, katta
og„achilik singari yaqin o„tmishdagi nufuzlarni yo„lga qo„yishga intilishlar bo„ldi.
Bularga erishishning turli-tuman yo„llarini izlashdi. Jumladan, mustaqillikning
endigina ikkinchi yili nishonlanayotgan paytdayoq Rossiyaning ayrim siyosatdonlari
ikki fuqarolik muammosini ko„tarib chiqdilar. Emishki, sobiq ittifoq tarkibidan ajralib
chiqqan mamlakatlarda rus millatiga mansub aholi yashayotgan ekan, ularga o„z
mamlakati qatorida Rossiya fuqaroligi ham berilishi zarur emish. Vaholanki, jahon
davlatchiligi tarixi, xalqaro inson huquqlari tajribasi bunday hodisani ko„rmagan. Bu
bevosita ma‟lum bir davlat mustaqilligini mensimaslik, uning Konstitutsiyasini tan
olmaslik, qolaversa, ichki ishlariga aralashish hamda millatlararo nizolarni keltirib
chiqarishdan boshqa narsa emas.
Baxtga qarshi Markaziy Osiyodagi ayrim mamlakatlar mavjud iqtisodiy tanglik va
yuz berayotgan qiyinchiliklarni osonlik bilan hal etish maqsadida ikki fuqarolik
singari betayin siyosatni ochiqdan-ochiq qo„llab-quvvatladilar. Jumladan, Qirg„iziston
va Qozog„iston shu yo„l bilan mamlakatdagi iqtisodiy tanglikni bartaraf etmoqchi
bo„ldilar. Mazkur siyosat oqibatlari naqadar og„ir va ayanchligini aniq his qilgan
Islom Karimov bunday g„oya asossiz va bir hovuch siyosiy lo„ttibozlarning nay-
ranglari ekanligini aytib, «Agar fuqarolik milliy tamoyilga qarab belgilansa, insonga
millatiga qarab turli xil huquqiy maqom berilsa, bu oxir-oqibatda jamiyat barqaror-
ligining buzilishiga olib keladi. Ikki davlat fuqaroligiga mansublik achinarli holdir.
Bu bevatanlik bilan barobardir», – deb masalaning ham siyosiy-huquqiy, ham
ma‟naviy-ruhiy jihatlarini lo„nda qilib ochib berdi. U O„zbekiston Konstitutsiyasi
qabul qilingan kunning bir yilligi munosabati bilan 1993-yil 6-dekabrda bo„lib o„tgan
tantanali yig„ilishda hamda O„zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining sessiyasida
so„zlagan nutqlarida ham o„z munosabatini aniq-ravshan bildirdi. Jumladan, u «Ikki
davlat fuqarosi qaysi Vatanga, qaysi zamin, qaysi tuproqqa o„z mehrini, sadoqatini,
vatanparvarligini izhor etishi kerak? Agar vaziyat talab qilsa, qaysi mamlakatga jonini
ham fido etmoqqa tayyor bo„lishi kerak? Eng yaxshisi – O„zbekistonda yashayotgan
fuqarolar o„zlarining nasl-u nasabi, irqi, millati va diniy e‟tiqodidan qat‟i nazar teng
huquqli bo„lishi kerak», – dedi.
574
Bu O„zbekistonning qat‟iy siyosatidan, Hamdo„stlik doirasidagi qat‟iy faoliyatidan
dalolat beradi. O„zbekiston istiqlolning dastlabki kunlaridanoq teng huquqli
hamkorlik yo„lini tutdi va bu yo„lda qat‟iy turdi.
2006-yil O„zbekiston tashqi siyosatida muhim voqealar davri bo„ldi. Prezident
I.A.Karimov YevrAzES doirasida Minsk Sank-Petrburg shaharlarida, MDH doirasida
Moskva va Minsk shaharlarida, Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkiloti doirasida
Sochida ko„p tomonlama uchrashuvlar o„tkazildi. MDHga a‟zo davlatlar rahbarlari
bilan uchrashuvlarda ikki tomonlama va ko„ptomonlama hamkorlik, tinchlik va
xavfsizlik masalalariga doir qator bitimlarga imzo chekdi, diniy fundamentalizm,
aqidaparastlik, xalqaro terrorizm va narkobiznesga qarshi kurashda hamda buyuk
davlatchilik shovinizmning turli ko„rinishlariga barham berishda kuchlarni
birlashtirishga doir qator takliflarni o„rtaga tashladi. Shuningdek, Ukraina Prezidenti
V.Yushchenko (2006-yil 28-noyabr) va Ukraina Bosh vaziri V.Yanukovich (2006-yil
16-avgust) bilan muzokaralar olib borildi.
Shunday qilib O„zbekistonning tashqi siyosati 2000–2007-yillarda XXI asrning
global muammolarini qamrab olgan odam va olam Yer shari va butun insoniyat
taqdiriga bog„liq bo„lgan butun muammolarini qamrab oldi. O„zbekiston o„zini jahon
hamjamiyatining eng faol, eng hozirjavob subyekti sifatida namoyon qila bildi. Bu
holat MDH doirasida ayniqsa aniq, lo„nda, dadil va qat‟iyatli siyosat qudratini
ko„rsata oldi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
