Huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi

huquqliligi  bilan  yangilash  mumkin,  degan  fikrda  qat‟iy  turdik.  Asosiy 

kelishmovchilik ana shundan iborat edi».

 

Sobiq Markazni kuchaytirish, hokimiyatni yana markazda to„plash tarafdorlari o„z 

maqsadlarini  amalga  oshirish  uchun  ommaviy  axborot  vositalari  va  sessiya 

minbarlaridan  keng  foydalandilar.  Masalan,  akademik  V.Kudryavsev  «Pravda» 

gazetasida  «Suverenitet  haqida  Deklaratsiyalar  va  Ittifoq  Shartnomasi»  deb 

nomlangan  maqola  bilan  chiqib,  Ittifoqni  respublikalar  suverenitetini  toraytirish 

hisobiga  yangi  Ittifoq  Shartnomasi  tuzish  g„oyasini  ilgari  suradi.  Jumladan,  uning 

fikricha:  «Markaz  ixtiyorida  mamlakatni  iqtisodiy  va  ijtimoiy  rivojlantirishni 

belgilash,  moliya,  bank,  bojxona  tizimini  nazorat  qilish  huquqlari  qolishi  kerak. 

Umumittifoq  qonunlari  respublikalar  qonunlaridan  ustun  turmog„i  lozim».  Bunday 

qarashlar  I.A.Karimov  boshchiligida  O„zbekistonda  vujudga  kelayotgan  siyosiy 

tamoyillarga  mos  kelmas  edi.  O„zbekistonning  yetakchi  olimlari  V.Kudryavsevning 

milliy  respublikalar  suverenitetini  cheklash  g„oyasiga  qarama-qarshi  mamlakatda 

milliy  masalani  hal  qilishning  uch  oqilona  yo„li,  ya‟ni  demokratiyalashtirish, 

desentralizatsiya, deideologizatsiyani amalga oshirishni taklif qildilar. 

Biroq,  markazni  kuchaytirish  tarafdorlari  boshqa  usullardan:  namoyishlar 

o„tkazish,  mitinglar  tashkil  qilish,  hatto,  g„ayri  konstitutsion  yo„llar  bilan  davlat 

to„ntarishi  qilish  bilan  bo„lsa-da,  barcha  huquqni  Markazda  to„plash,  avvalgi 

buyruqbozlik usulini qaror toptirishga harakat qilaverdilar. 

1991-yil  19  –  21  avgustida  Moskvada  davlat  to„ntarishi  qilishga  urinib  ko„rildi. 

Ularning  maqsadlari  Ittifoq  hududida  yashovchi  barcha  xalqlarning  mustaqillikni 

qo„lga kiritishlariga, o„z taqdirlarini o„zlari hal qilishlariga yo„l qo„ymaslik edi. 

Shuni ham aytish kerakki, to„ntarishni uyushtirgan kishilar mamlakatda yuz bergan 

boshboshdoqlik  va  parokandalik  cho„qqisiga  chiqqan  bir  paytdan  foydalanib 

qolmoqchi  bo„lishdi.  Ammo  qayta  qurish  yillarida  ko„zi  ochilgan  xalqni  endi  eski 

tuzum  doirasiga  kiritishga,  unga  eskicha  buyruqbozlik  qilishga  urinish  behuda  edi. 

---

 

30 

Butun  mamlakat  uchun  fojiali  bo„lgan  o„sha  kunlarda  O„zbekiston  rahbariyati 

korxona va xo„jaliklarning rahbarlari xalq saylagan deputatlar, barcha sofdil kishilar, 

xalqni  sabr-toqat  va  osoyishtalikka  da‟vat  qildilar.  Ular  barqaror  ijtimoiy-siyosiy 

vaziyatni  saqlash,  jumhuriyat  hududida  favqulodda  holat  joriy  etilishiga  yo„l 

qo„ymaslik,  Konstitutsiyaga  qarshi  davlat  to„ntarishini  qo„llab-quvvatlash  yo„lidagi 

ig„vogarona  harakatlarga  uchmaslik  uchun  o„zlarining  butun  imkoniyatlaridan 

foydalandilar. 

Faollar  bilan  uchrashuvlarda,  O„zbekistonning  davlat  mustaqilligi  to„g„risidagi 

Deklaratsiya  va  konstitutsion  tuzum  qoidalariga  rioya  qilinajagi  aytildi.  Xalqqa 

markazdan  har  qanday  ko„rsatmalar,  turli  va‟dalar  berilishi,  dag„dag„alar  qilinishiga 

qaramay, respublika o„z siyosiy yo„lidan qaytmasligi aytildi. 

O„zbekiston Prezidenti I.A.Karimov Hindiston safaridan qaytgani hamonoq  – 19-

avgust  kuni  kechqurun  respublika  rahbarlari  va  Toshkent  shahri  faollari  bilan 

uchrashib,  qat‟iy  tarzda  O„zbekiston  nuqtayi  nazarini  ma‟lum  qildi.  Respublika 

rahbariyati: