Husniddin Qoraboyev

67.1.  Osh tuzi uchun to’la ichki qaytishning chegaraviy burchagini hisoblang. Osh 
tuzining absolyut nur sindirish ko’rsatkichi  1.54.  
 
67.2.  Yorug’lik nuri qandaydir suyuqlikdan havoga o’tmoqda. Bu suyuqlik uchun to’la 
ichki qaytishning chegaraviy burchagi 49° ga teng bo’lsa, suyuqlikning absolyut 
nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang.  
 
67.3.  Nur suyuqlikdan havoga chiqadi.  To’la ichki qaytishning chegaraviy burchagi 45° 
ga teng. Yorug’likning bu suyuqlikdagi tarqalish tezligini aniqlang. 
 
2-daraja 
67.4.  Nur sindirish ko’rsatkichi  1.8 ga teng bo’lgan suyuqlikda nuqtaviy yorug’lik 
manbai joylashgan. Diametri 2 sm bo’lgan diskni manbadan qanday masofaga 
joylashtirilganda, yorug’lik nuri suyuqlikdan haoga chiqmaydi? Disk tekisligi 
suyuqlik sirtiga parallel joylashgan. 
 
67.5.  Nuqtaviy yorug’lik manbai chuqurligi 3m bo’lgan hovuzning tubida joylashgan. 
Nurning suvdan havoga o’tishdagi maksimal yo’lini hisoblang. Suvning nur 
sindirish ko’rsatkichi  
 
 
. 
 
67.6.  Nur sindirish ko’rsatkichi  
 
 
  ga teng bo’lgan suyuqlik quyilgan idishning tubiga 
nuqtaviy yorug’lik manbai kiritilgan. Suyuqlik sirtida suzayotgan noshaffof 
diskning radiusi qanday bo’lganda, bu yorug’lik  manbaini ko’rish mumkin emas? 
Suyuqlik qatlamining balandligi 12 sm. 
 
67.7.  Turist tunda hovuz sirtida  yuzasi 22 m
2
 bo’lgan, suv ostidagi nuqtaviy yorug’lik 
manbaidan chiqayotgan nurlardan iborat doiraviy yorug’ sohani ko’rdi.  Suvning 
nur sindirish ko’rsatkichi  
 
 
 ga teng bo’lsa, hovuzning chuqurligini aniqlang. 
 
67.8.  Shisha idishda 15 mm radiusli sferik shakldagi bo’shliq bor. Bo’shliqqa parallel 
nurlar dastasi to’liq tushadi. Bo’shliqqa kiradigan nurlar oqimining radiusini 
aniqlang. Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1.5 ga teng.  
 
 
 
 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
95 
 
3-daraja 
67.9.  Yoru’lik nuri shisha prizma sirtiga perpendikulyar tushmoqda. Prizmaning sindirish 
burchagining qanday minimal qiymatida nur prizmaning ikkinchi sirtidan to’la 
qaytadi? Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1.5 ga teng. 
 
67.10.  Optik tola yaxlir slindrik shaffof moddadan tayyorlangan (230-rasm). Nur xavodan 
svetoforning  bir uchi markaziga α burchak ostida tushadi. Nur optik toladan 
chiqmasdan harakatlanadigan α burchkning maksimal qiymati 60° ga teng. Optik 
tola materialining nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang. 
 
67.11.  Nur sindirish ko’rsatgichi 2.6 ga teng bo’lgan shaffof  moddadan tayyorlangan, 
diamerti d=2 mm bo’lgan optik tolaning tashqi qismining egrilik radiusi qanday 
bo’lganda, uning kendalang kesimiga perpendikuliyar tushayotgan nurlar uning yon 
devorlaridan chiqmasdan tarqaladi (231-rasm)?  
 
67.12.  Boyi 1.8 m bo’lgan g’ovvos  suv sirtidan qaytayotgan yorug’lik nurlarini suvning 
gorizontal tubidan 35 m va undan uzoq masofada ko’rsa, u qanday chuqurlikda 
joylashgan? Suvning nur sindirish ko’rsatkichi  
 
 
.  
 
67.13.  Radiusi 80 sm bo’lgan qora disk nur sindirish ko’rsatkichi   
√  ga teng bo’lgan 
suyuqlik sirtida suzadi. Disk o’qi bo’ylab 1 m chuqurlikdan 5 mm/s tezlikda 
nuqtaviy yorug’lik manbayi vertikal yuqoriga ko’tarila boshlaydi. Qancha vaqtdan 
so’ng manba tashqi kuzatuvchiga ko’rinmay qoladi?  
 
67.14.  Yuqori darajada shaffof bo’lmagan idish nur sindirish ko’rsatkichi  1.25 ga teng 
bo’lgan suyuqlik bilan to’ldirilgan. Suyuqlik sirti yupqa noshaffof plastinka bilan 
qoplangan, unda 2 sm radiusli teshik bor. Agar u bulutli osmonning tarqoq nurlari 
bilan yoritilgan bo’lsa, idish tubida joylashgan yorug’ sohaning  diametrini 
aniqlang. Suyuqlik qalinligi 6 sm. 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
96 
 
68.  Yupqa linzalar. 
 
Birinchi daraja