Husniddin Qoraboyev

63.7.  Tovush to’lqinlarining havodagi to’lqin uzunligi 2 m, chastotasi 165 Hz bo’lsa, 
qancha vaqtda 660 m masofa o’tadi? 
 
63.8.  To’lqin elstik muhitda 100 m/s tezlikda tarqalmoqda. Muhitning bir xil fazada 
tebranayotgan ikki nuqtasi orasidagi masofa 1 m bo’lsa, tebranish vastotasini 
aniqlang.  
 
63.9.  Ko’lda katerdan tarqalgan to’lqin qirg’oqqa 1 minutda yetib keldi. To’lqinning ikki 
do’ngliklari orasidagi masofa 1.5 m, ularning qirg’oqa urilish vaqtlari oralig’i 2 s 
ga teng bo’lsa, kater qirg’oqdanqanday masofada joylashgan? 
 
63.10.  Ultratovush generatori impulis davmiyligi 2.5 ms bo’lgan 0.1 MHz chastotali 
tebranishlar chiqarmoqda. Bir impulsdagi to’lqinlar sonini aniqlang.  
 
63.11.  Ovchi kuzatuvchi  va  o’rmon orasida va o’rmondan  masofada  680 m masofada 
joylashgan. Kuzatuvchi otilishdagi chaqnashni ko’rdi va u “ikki marta otilish” 
tovushini eshitdi. Ikkinchi tovush kuzatuvchiga chaqnashdan 7 s o’tgach eshitilgan 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
84 
 
bo’lsa, kuzatuvchi ovchidan qanday masofada joylashgan? Tovushning havodagi 
tarqalish tezligi 340 m/s. 
 
63.12.  Dengiz chuqurligi korabldagi exolakator yordamida o’lchanadi. Bir joydan 
yuborilgan signal 2.5 sekundan so’ng qaytdi, 2-joydagi signalning qaytish vaqti 2 
marta katta. 2-joyning chuqurligi 1-joynikidan necha metr ko’p. Tovushning 
suvdagi tezligi 1530 m/s.  
 
63.13. Havodagi tovushning to’lqin uzunligi 2 m, tarqalish tezligi 340 m/s. Bu to’lqin 
suvga o’tgan 1350 m/s tezlik bilan tarqalsa, uning suvdagi to’lqin uzunligini 
aniqlang. 
 
63.14.  Havodagi tovushning to’lqin uzunligi 0.75 m. Bu to’lqin havodan suvga o’tsa 
to’lqin uzunligi qanchaga ortadi? Tovushning suvdagi tezligi 1450 m/s, havodagi 
tarqalish tezligi 330 m/s. 
 
3-daraja 
63.15.  Dengizdagi to’lqinlarning 2 do’ngligi orasidagi masofa 5 m. Qarshi yo’nalishda 
harakatlanyotgan kater korpusiga 1 sekunda 4 marta, bir yo’nalishda 
harakatlanganda esa 2 marta to’lqin uriladi. Katerning tezligi to’lqin tezligidan 
kattaligi ma’lum bo’lsa, to’lqin va katerning tezligini aniqlang.  
 
63.16.  Po’latda tarqalyotgan tovush to’lqinlarining fazalar farqi 
 
 
 ga farq qiladigan ikki 
nuqtasi orasidagi eng qisqa masofa 1.54 m ga teng bo’lsa, tebranish chastotasini 
aniqlang. Tovushning po’latdagi tarqalish tezligi 5000 m/s. 
 
63.17.  Tarang tortilgan shnurda tarqalyotgan ko’ndalang to’lqinlarning 3 Hz chastotadagi 
tarqalish tezligi 1.8 m/s. Bir-biridan 0.2 m masofada joylashgan 2 nuqtaning fazalr 
farqi nimaga teng? 
 
63.18.  So’nmas tebranishlar manbayida tebranishlar 
                  qonun bo’yicha 
sodir bo’lmoqda. Tebranish boshlanganan 0.01 sekund o’tgach manbadan 60 sm 
masofada joylashgan nuqtaning siljishini aniqlang. Tebranishlarning tarqalish 
tezligi 300 m/s. 
 
63.19.  To’lqinlar manbadan to’g’ri chiziq bo’yicha tarqalmoqda. 0.5 T vaqt momentidagi 
nuqtaning siljishi 5 smga teng bo’ldi. Nuqta manbadan 
 
 
 masofadan joylashgan. 
Tebranish amplitudasini aniqlang.  
 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
85 
 
63.20.  Dengiz chuqurligi 2600 m. Bir katerdan 3 km masofada joylashgan boshqa katerga 
exolokatordan yuborilgan ikkita tovush signali 2 sekund oralig’i bilan yetib bordi. 
Tovushning suvdagi tezligini aniqlang. 
 
4-daraja 
63.21.  A punktdan B punktga 50 Hz chastotali 2 ta tovush signali yuborilganda, 2-holdagi 
havo temperaturasi birinchi holdagidan  
          ga yuqori. 2-holda A dan B 
gacha hosil bo’lgan to’lqinlar soni 1-holdagidan 2 taga kam. Agar temperatura 
         ga ko’tarilganda tovushning tarqalish tezligi              ga ortsa, 
punktlar orasidagi masofani toping. Tovushning birinchi holdagi tarqalish tezligi 
330 m/s deb hisoblang.      
 
64.  Elektromagnit to’lqinlar. 
 
  
  
  
 
1-daraja