67.1. Osh tuzi uchun to’la ichki qaytishning chegaraviy burchagini hisoblang. Osh
tuzining absolyut nur sindirish ko’rsatkichi 1.54.
67.2. Yorug’lik nuri qandaydir suyuqlikdan havoga o’tmoqda. Bu suyuqlik uchun to’la
ichki qaytishning chegaraviy burchagi 49° ga teng bo’lsa, suyuqlikning absolyut
nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang.
67.3. Nur suyuqlikdan havoga chiqadi. To’la ichki qaytishning chegaraviy burchagi 45°
ga teng. Yorug’likning bu suyuqlikdagi tarqalish tezligini aniqlang.
2-daraja
67.4. Nur sindirish ko’rsatkichi 1.8 ga teng bo’lgan suyuqlikda nuqtaviy yorug’lik
manbai joylashgan. Diametri 2 sm bo’lgan diskni manbadan qanday masofaga
joylashtirilganda, yorug’lik nuri suyuqlikdan haoga chiqmaydi? Disk tekisligi
suyuqlik sirtiga parallel joylashgan.
67.5. Nuqtaviy yorug’lik manbai chuqurligi 3m bo’lgan hovuzning tubida joylashgan.
Nurning suvdan havoga o’tishdagi maksimal yo’lini hisoblang. Suvning nur
sindirish ko’rsatkichi
.
67.6. Nur sindirish ko’rsatkichi
ga teng bo’lgan suyuqlik quyilgan idishning tubiga
nuqtaviy yorug’lik manbai kiritilgan. Suyuqlik sirtida suzayotgan noshaffof
diskning radiusi qanday bo’lganda, bu yorug’lik manbaini ko’rish mumkin emas?
Suyuqlik qatlamining balandligi 12 sm.
67.7. Turist tunda hovuz sirtida yuzasi 22 m
2
bo’lgan, suv ostidagi nuqtaviy yorug’lik
manbaidan chiqayotgan nurlardan iborat doiraviy yorug’ sohani ko’rdi. Suvning
nur sindirish ko’rsatkichi
ga teng bo’lsa, hovuzning chuqurligini aniqlang.
67.8. Shisha idishda 15 mm radiusli sferik shakldagi bo’shliq bor. Bo’shliqqa parallel
nurlar dastasi to’liq tushadi. Bo’shliqqa kiradigan nurlar oqimining radiusini
aniqlang. Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1.5 ga teng.
Husniddin Qoraboyev
95
3-daraja
67.9. Yoru’lik nuri shisha prizma sirtiga perpendikulyar tushmoqda. Prizmaning sindirish
burchagining qanday minimal qiymatida nur prizmaning ikkinchi sirtidan to’la
qaytadi? Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1.5 ga teng.
67.10. Optik tola yaxlir slindrik shaffof moddadan tayyorlangan (230-rasm). Nur xavodan
svetoforning bir uchi markaziga α burchak ostida tushadi. Nur optik toladan
chiqmasdan harakatlanadigan α burchkning maksimal qiymati 60° ga teng. Optik
tola materialining nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang.
67.11. Nur sindirish ko’rsatgichi 2.6 ga teng bo’lgan shaffof moddadan tayyorlangan,
diamerti d=2 mm bo’lgan optik tolaning tashqi qismining egrilik radiusi qanday
bo’lganda, uning kendalang kesimiga perpendikuliyar tushayotgan nurlar uning yon
devorlaridan chiqmasdan tarqaladi (231-rasm)?
67.12. Boyi 1.8 m bo’lgan g’ovvos suv sirtidan qaytayotgan yorug’lik nurlarini suvning
gorizontal tubidan 35 m va undan uzoq masofada ko’rsa, u qanday chuqurlikda
joylashgan? Suvning nur sindirish ko’rsatkichi
.
67.13. Radiusi 80 sm bo’lgan qora disk nur sindirish ko’rsatkichi
√ ga teng bo’lgan
suyuqlik sirtida suzadi. Disk o’qi bo’ylab 1 m chuqurlikdan 5 mm/s tezlikda
nuqtaviy yorug’lik manbayi vertikal yuqoriga ko’tarila boshlaydi. Qancha vaqtdan
so’ng manba tashqi kuzatuvchiga ko’rinmay qoladi?
67.14. Yuqori darajada shaffof bo’lmagan idish nur sindirish ko’rsatkichi 1.25 ga teng
bo’lgan suyuqlik bilan to’ldirilgan. Suyuqlik sirti yupqa noshaffof plastinka bilan
qoplangan, unda 2 sm radiusli teshik bor. Agar u bulutli osmonning tarqoq nurlari
bilan yoritilgan bo’lsa, idish tubida joylashgan yorug’ sohaning diametrini
aniqlang. Suyuqlik qalinligi 6 sm.
Husniddin Qoraboyev
96
68. Yupqa linzalar.
Birinchi daraja
Do'stlaringiz bilan baham: |