Husayn Voiz Koshifiy (1440 yil-1505 yil) Husayn Voiz Koshifiyning hayoti va ijodi

Husayn Voiz Koshifiy ijtimoiy, axloqiy talablar, ularning mohiyati ularga amal qilish shartlari xususi da ham so‘zyuritadi. Alloma tomonidan ko'rsatib o'tilgan ijtimoiy, axloqiy talablar jamiyat taraqqiyoti va kishilar o'rtasida o'zaro hamkorlik, do'stlik va ahillikni qaror toptirish yolida o'ta muhim ahamiyatga ega sanaladi. Koshifiy o‘ttizdan ortiq ijtimoiv- axloqiy talablarni bayon etadi. Bu talablar mazmunida jamiyat a:zolarida sabr-toqat, hayo, pokizalik, sobitqadamlik, kecliirimlilik, saxiylik, saxovat, tavoze’ (kamtarlik), rostgoVlik, shijoat, hushyorlik, farosat kabi insoniy  fazilatlarning namoyon etilishi borasidagi ijtimoiy ehtiyoj o'z ifodasini topgan. Husayn Voiz Kosiiifiy tomonidan yaratilgan asarlardan yana biri «Futuwatnomai Sultoniy voxud javonmardlik tariqati» nomli asar bo'lib, unda komil insonni shakllantirishning amaliy yo'llari va ularning mohiyati ochib beriladi.

Ma’lumki, Movarounnahr, Eron va Xuroson kabi mamlakatlarda X asrdan boshlab javonmardlik yoki futuwatchilik harakati keng yoyilgan. Javonarlik harakatining mohiyati yosh vigitlarning o‘z hayotlarini faqat ezgu ishlarni amalga oshirish hamda o'zlarida ezgu xislatlarni tarkib toptirishga baglshlab, zohiran va botinan pok bolish yolida jamoaga uyushishlaiidan iboratdir. Javonmardlik yoki fu tu w a tch ilik harakatiga qo’shilgan yoshlar javonm ardlar yoki futuw atlar deb nomlanganlar. Ular ma’naviy va jismoniy yetuklikka intilganlar, mardlik va oliyjanoblik namunalarini ko'rsatganlar. Ularnnig o‘zjamoasi. pm , ustozlari, shuningdek, maxsus yig'inlar o‘tkaziladigan manzillari bolgan. Sarbadorlar, Abu Muslim, Yaqub ibn Lays, Mahmud Torobiy kabi xalq qahramonlari ham javonmardlar jamoasining faol a’zolari bolganlar.