Huquqshunoslik

Tarmoq kelishuvlari tegishli kasaba uyushmalari (xodimlarning boshqa vakillik organlari) va ish beruv- chilar (ularning birlashmalari) o‘rtasida, taraflarning tak- lifiga ko‘ra esa O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirli- gi bilan ham tuziladi.

Hududiy kelishuvlar tegishli kasaba uyushmalari (xodimlarning boshqa vakillik organlari) va ish beruv- chilar (ularning birlashmalari) o‘rtasida, taraflarning tak- lifiga ko‘ra esa mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari bilan ham tuziladi.

Jamoa kelishuvining amal qilish muddatini taraflar belgilaydi va bu muddat uch yildan oshib ketmasligi lo- zim.

Har bir fuqaroning mehnat qilish huquqini amalga oshirish davlat tomonidan kafolatlanadi. Davlat ish bilan ta’minlashni, ishdan nohaq bo‘shatilishning oldini olish- ni, ishga joylashtirishni, mehnatga haq to‘lashni ta’min- lashni, yangi kasbga (mutaxassislikka) bepul o‘qitishni va boshqa mehnat qilish huquqini amalga oshirishni kafo- latlaydi.

16 yoshdan boshlab to pensiya bilan ta’minlanish huquqini olishgacha bo‘lgan shaxslar, agarda hech qayerda ishlamasalar, ishlash uchun ish joyi qidirib yur- gan bo‘lsalar, davlat ularni ishsiz deb e’tirof etadi. Ishsiz deb e’tirof etilganlar mahalliy mehnat organlarida ro‘yxatga olingan paytdan boshlab o‘n kun ichida o‘zla- riga taklif qilingan maqbul keladigan ishni ikki marta rad etgach ish qidirayotganlar deb e’tirof etilmaydi va shu kundan keyin uni yana takroran ishsiz sifatida ro‘yxatga olish mumkin.

⁸⁴ Huquqshunoslik

Ishsiz deb e’tirof etilgan shaxslarga ishsizlik nafaqasi

to‘lanadi.

Ishsizlik nafaqasi ko‘pi bilan:

• 
  ishdan va ish haqidan (mehnat daromadidan) mahrum bo‘lgan yoki uzoq (bir yildan ortiq) tanaffusdan keyin mehnat faoliyatini qayta boshlashga harakat qila- yotgan shaxsga o‘n ikki oylik davr mobaynida yigirma olti kalendar hafta;
  
• 
  ilgari ishlamagan va birinchi marta ish qidirayotgan shaxsga esa o‘n uch kalendar hafta mobaynida to‘lanadi. Ishsiz shaxs nafaqa olish davrida ish qidirishi va har ikki haftada kamida bir marta mahalliy mehnat organida