Huquqiy, tibbiy, ijtimoiy, ilmiy jurnal 1 Volume Issue sentabr 2021

 
 

---

 
huquqiy, tibbiy, ijtimoiy, ilmiy jurnal
49 
Volume 7. Issue 1. SENTABR 2021 
QOʻQON XONLIGI
 
Boboyeva Zarifa Ne'matillayevna 
Buxoro vil. Shofirkon tuman 9-umumiy o'rta ta'lim maktabi tarix fani 
o'qituvchisi 
Qoʻqon xonligi
- 
oʻzbek xonliklaridan
biri (18–19-asrlar). Poytaxti – 
Qoʻqon. Oʻzbeklarning minglar urugʻidan boʻlgan Shohruxbiy 1709 yilda asos 
solgan. Bu davlat tarkibiga dastlab Qoʻqon, Namangan. Margʻilon, Konibodom, 
isfara va ularning atrofidagi qishloqlar kirgan. Abdurahimbiy davrida Buxoro 
xonligiga harbiy yurish qilinib Samarqand egallanadi (1732). Abdulkarimbiy 
davrida 1746 yil qalmoqlar Fargʻona vodiysiga hujum qilib, Oʻsh, Andijon, 
Margʻilon shaharlarini egallab, Qoʻqonni qamal qilgan. Qoʻqonliklar yordamga 
kelgan Oʻratepa hokimi Fozilbiy qoʻshinlari bilan birgalikda ularni Fargʻona 
vodiysidan quvib chiqarishgan. Norboʻtabiy davrida Chust va Namangan 
beklarining mustaqillik uchun koʻtargan gʻalayonlari bostirilgan. Mamlakatda 
sugʻorish inshootlari barpo qilinadi, savdo va hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi 
birmuncha rivoj topadi va nisbatan arzonchilik boʻladi. Norboʻtabiyning oʻgʻli 
Olimbek hukmronligi davrida Qoʻqonning siyosiy mavqei yanada kuchaygan, 
harbiy islo-hot oʻtkazilgan, Ohangaron vohasi, Toshkent, Chimkent va Sayram 
tobe etilgan, tashqi savdoga ham eʼtibor kuchaytirilgan. 1805 yil davlat rasman 
Qo'qon xonligi deb eʼlon qilinib, Olimbek "xon" unvonini olgan. Olimxonning 
markazlashgan kuchli davlat tuzish borasida qilayotgan harakatlari ayrim 
mansabparast zodagonlar guruhida norozilik kayfiyatlarini vujudga keltiradi. 
Natijada ular Olimxonning safardaligidan foydalanib 1810 yil Qoʻqonda "Olimxon 
Toshkentda oʻldi", degan mish-mish tarqatishadi va uning ukasi Umarbekka toj 
kiygizadilar. Olimxon bundan xabar topib, Qoʻqonga yoʻl oladi, biroq u Oltiqush 
mavzeida otib oʻldirilgan. 
Umarxon davrida xonlik hokimiyatini mustahkamlash va kengaytirish choralari 
koʻrilgan. 1815 yil Buxoro xonligiga qarashli Turkiston, 1817 yil esa Oʻratepa 

---