Huquqiy, tibbiy, ijtimoiy, ilmiy jurnal 1 Volume Issue sentabr 2021

 
huquqiy, tibbiy, ijtimoiy, ilmiy jurnal
33 
Volume 7. Issue 1. SENTABR 2021 
Ibn Arabshoh uzining ― Buyuk Temur tarixi ― asarida mshhur zargarlar Ali 
Sheroziy, Mumammad Sheroziy tilga olinadi. Sangtarosh Oltunni ― o‘z nunarida 
bir mo‘jiza bo‘lib, qimmatbaho toshlarga naqsh solar, yashmga, aqiqqa Yoqut 
Hamaviyning xatidan ham chiroyliroq xat bilan o‘yib yozadi ― deb uning 
iste‘dodiga yuksak baho beradi. 
Ibn Arabshohning guvohlik berishicha, shisha va misga naqsh soladiganlar 
hisobsiz bo‘lib, ― o‘larning har biri o‘z asrining allomasi va o‘z davrining 
mo‘jizakor kishilari edilar ― bular Mavlono Ahmad miskarlikda dong‘i chiqqan 
usta bo‘lgan. Abdulhay al-Bag‘dodiy esa naqqoshlikni san‘at darajasiga ko‘tarib 
Amir Temur hurmatiga sazovor bo‘lgan. Usha paytda hunarmandcchilikning
500-ga yaqin turi mavjud bulgan. 
Temuriylar davrigacha Movorounnaxr va Xurosonda hunarmandchilikning 
ayrim turlari bilan shug‘ullanuvchi ustalar juda kamayib ketgan, aynisa, binokor 
ustalar, naqshinkor ustalarga talab katta edi. Buni hisobga olgan holda Sohibqiron 
maxsus odamlar tayinlab, harbiy yurishlar davrida fath etilgan joylarda o‘z ishining 
mohir ustalari bo‘lgan turli hil kasb-hunar egalarini aniqlab, poytaxt Samarqandga 
yuborilgan. 
Shuning natejasida chet eldan yuzlab sohibi hunarlar, jumladan, Turkiyadan 
zargarlar va movut ishlab chiqaruvchilar, Damashqdan tikuvchilar, Halabdan 
mashhur paxta yigiruvchilar, Hindistondan sangtaroshlar, Tabriz va Xorazmdan 
imoratsozlar va naqqoshlar olib kelingan va ularning sirlaridan mahalliy 
hunarmand ustalar bahramand bo‘lib yangi kasb egalari bo‘lishgan. 
Tadqiqotchi olima R. Mukminovaning fikricha, Amir Temur farmoyishiga muofiq, 
hunarmand kasb-koriga qarab ixtisoslashtirilgan, ularga aniq shaxs rahbarlik 
qilgan, u ayni paytda mahalla oqsoqoli hisoblangan. Shu tariqa, miskar, nonvoylar, 
zargarlar va boshqa sohibi hunarlar yashaydigan mahallalar vujudga kelgan. 
Xususan Movorounnaxr markazi Samarqand yirik hunarmandchilik 
markaziga aylandi. Dunyoda eng yaxshi hisoblangan atlaslar, shoyi matolar, ipak 
astarliklar Amir Temur davlati poytaxtida ishlab chiqarilgan. Mahalliy 
hunarmandlar tillarang va zangori bo‘yoqlar tayyorlashda mohir bo‘lishgan. O‘sha 
davrda Samarqand shahri qog‘oz ishlab chiqarishda dong‘i ketgan bo‘lib, Temur 
va temuriylardan kiyin ham usha sohada o‘z mavqeini saqlab qolgan. 
Zahriddin Muhammad Bobur ― Boburnoma ― asarida ― olamda yaxshi 
qog‘oz Samarqandda chiqar, juvozi qog‘ozlar suyi tamom Koniguldan keladur ―, 
deb ta‘riflab, uning qirmizi baxmallari ham chet elga sotuvga chiqarilayotganini 
ta‘kidlagan. Shahar yaqinida Obirahmat anhori sohilida qog‘oz ishlab 
chiqaradigan maxsus objuvozlar va korxonalar joylashgan. 

---