Hujayralarning sekretor faoliyati

Hujayralarning o‘sishi va bo‘linishi. Hujayralarga xos muhim biologik xususiyatlardan biri ularning o‘sishi va bo‘linishidir. Hujayralarning o‘sishini mikroskopda kuzatish ancha murakkab bo‘lsa-da, lekin kuzatish mumkin.
2 3-rasm. Hujayralarning o’sishi.
Tabiiyki, yosh hujayralar ancha kichik bo‘lib, o‘sgan sari kattalasha boradi (23-rasm). Shuni aytish kerakki, har bir hujayra ma’lum o‘lchamgacha o‘sadi. O‘sish jarayonida o‘simliklarning ayrim hujayralari shaklini o‘zgartirmagani holda, ko‘pchilik hujayralar shaklini ma’lum darajada o‘zgartiradi. Hujayralarning qobig‘i yoshiga qarab qalinlashadi. Qari huj ayralarda vakuol sitoplazmaga qaraganda ko‘proq joy egallaydi. Bu belgi yosh va qari hujayralarni ajratish imkonini beradi. Vaqt o‘tishi bilan qari hujayralarda sitoplazma va mag‘iz butunlay yo‘qolib, ularning o‘rnini suv yoki havo egallaydi, natijada ular nobud bo‘ladi.Siz endigina urug‘dan unib chiqqan niholning vaqt o‘tishi bilan o‘sib kattalashib, turli o‘lcham va shakldagi barg, poya, kurtak, gul, meva hosil qilishini yaxshi bilasiz. Sa- lobatli yong‘oq, chinor, terak va boshqa daraxtlarning barcha organlari hujayralarning bo‘linib ko‘payishi hisobiga vujudga kelgan.Hujayralar bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi. Shuni ham aytish kerakki, hamma hujayralar ham bo‘linavermaydi. Faqat o‘sish nuqtasidagi hujayralargina bo‘linadi. Hujayralarning bo‘linishida mag‘iz katta rol o‘ynaydi.Qari hujayralardan yosh huj ayralar yuzaga kelguncha ularda juda katta va murakkab biologik o‘zgarishlar sodir bo‘ladi, ya’ni mag‘iz oldingi shaklini va qobig‘ini yo‘qotadi (24-rasm).

24-rasm. Hujayraning bo‘linishi: 1-ona hujayra bo‘linguncha; 2-bo‘linish oldidan hujayra mag‘izi kattalashadi; 3-mag‘izi ikkiga ajralgan hujayra; 4-yosh hujayralar.

Ular sitoplazmadagi to‘siq orqali ajralib turadi.
Hujayra asosan uch xil: amitoz, mitoz va meyoz yo‘llari bilan bo‘linadi. Bo‘linadigan hujayralarda dastlab mag‘iz kattalashadi, so‘ng ikkiga bo‘linadi va ular maxsus parda bilan qoplanadi. Bu davrda sitoplazmada ham to‘siq paydo bo‘lib, ona hujayrani teng ikkita