Hujayralarning sekretor faoliyati

Hujayralarning sekretor faoliyati
Tirik hujayralar ichidagi harakatni kuzatish hammani qi- ziqtiradi. Bu harakatni akvariumda o‘stirilgan elodeya suv- o‘tidan tayyorlangan preparatda ko‘rish mumkin. Elodeyaning barglari bir qavat hujayralardan tuzilgan bo‘ladi, uni mikroskopda butunligicha ko‘rish mumkin (22-rasm).
2 2-rasm. Elodeya o’simligi hujayrasida sitoplazmaning harakati.
Elodeya suvda o‘sganligi uchun mikroskopdagi suv tomchisida tabiiy sharoitda o‘sgandek tirik bo‘ladi. Shu- ning uchun uning hujayralaridagi sitoplazmaning uzluksiz harakati aniq ko‘rinadi. Sitoplazma bir yo‘nalishda harakatlanadi, ya’ni hujayraning turli qismidagi oziq moddalar va kisl orodning harakat yo‘nalishi tomon siljiydi. Hujay¬ralar qobig‘ida teshikchalar bo‘lib, sitoplazmaning harakati davomida bir hujayradagi oziq moddalar va kislorod ikkinchi hujayraga shu teshikchalar orqali o‘tadi. Bu jarayonni kuzatish uchun hujayra qobig‘i da (ko‘zga ko‘rinmaydigan) teshikchali kichkina sellofan xaltachaga bug‘doy unidan tayyorlangan ozgina xamir solib, og‘zi bog‘lab qo‘yiladi va stakandagi yodli suvga tushiriladi. Vaqt o‘tishi bilan xamir ko‘kish rangga kiradi. Bundan ko‘rinib turibdiki, hujayralar qobig‘i orqali ular ichiga moddalar o‘tgan.O‘simliklarning har bir tirik hujayrasi yashash uchun nafas oladi va oziqlanadi. Bu jarayon hujayralarda quyosh nuri ta’sirida, suv va unda erigan turli moddalar hamda kislorod bo‘lgan holdagina amalga oshadi.Tabiiyki, tashqi muhitdan hujayralar ichiga zarur mod­dalar qanday qilib kirishi mumkin, degan savol tug‘iladi. Hujayralar qobig‘i va sitoplazma o‘zi orqali hamma modda- larni ham o‘tkazavermaydi. Masalan, tuproqdan hujayralar ichiga suv va unda erigan moddalar kiradi.O‘simliklar hujayrasi ichiga tashqaridan kirgan turli eritmalar qayta ishlanib, hayotiy zarur moddalarga aylanadi.Shunday qilib, hujayralar ichiga tashqaridan turli moddalar kiradi. Bu hujayralarning hayotiy xususiyatlaridan biridir.
H ujayralarning o‘sishi va bo‘linishi