Hujayra va uning tuzilmalari

Mitoxondriya

Mitoxondriya ( yunoncha — “mitos” — i p v a “ xondro” — d ona) b ir va k o‘p hujayrali organizmlarning barcha eukariot hujayralarida mavjud. Mitoxondriyalar turli-tuman shakllarda: yumaloq, yassi, silindrsimon va hatto ipsimon ko‘rinishda ham uchraydi. Ular 0,2 dan 15—20 mkm kattalikka ega. Ipsimon shakllarning uzunligi 15—20 mkm gacha boradi. Turli xil to‘qimalardagi mitoxondriyalarning soni bir xil emas va hujayraning funksional faolligiga bog‘liq. Ularning soni sintez jarayonlari jadal amalga oshirilayotgan (jigar) yoki ko‘p energiya sarflanadigan hujayralarda ko‘p bo‘ladi. Mitoxondriyalar tarkibida DNK molekulasining mavjudligi ularning bo‘linish yo‘li bilan tezda ko‘payishiga imkon yaratadi. Mitoxondriyalarda ikki qavat: tashqi va ichki membranalar mavjud. Tashqi membrana silliq, ichkisi esa burmali bo‘lib, kristalar deb ataladi. Kristalar membranasida juda ko‘p fermentlar joylashgan. Ular energiya almashinuvida ishtirok etadi. Mitoxondriyalarning asosiy vazifasi energiyaning universal manbai hisoblangan ATFni sintez qilishdir.