Hujayra va gen ingenerligi

Oqsillarnikodlovchigenlarniboshqarish

• 
  Yuksakeukariotlardatranskripsiyastartioldida 100-200 n.k.k. oralig‘idapromotorelementlaridaniboratmurakkabmozaikajoylashgan (“motivlar”). Initsiatsiyasaytidan 27-30 n.k.k. uzoqlikdaTATA-motivjoylashganbo‘lib, utranskripsiyainitsiatsiyasaytini, ya’nitranskriptning 5’-uchinianiqlabberadi.
  
• 
  80-50 n.p. masofadaturlito‘qimagenlariva (globinlar, tireoglobulin, aktinvab.)ningpromotorqismidaSSA – ATketma-ketligiva GGGSGGG, qisqartirilgan “GC” – motivjoylashgan. Promotorsamaradorligiuningtarkibidagi “motiv” nukleotidlaritarkibibilanbelgilanadi.
  
• 
  Eukariotlargenitarkibidaboshqarishningsis – elementlaribo‘lib, ularaktivatorlaryokienxanserlardeyiladi. Aniqlanishicha, enxanserlarDNKningham 5’-uchiham 3’-uchidavahattokiintronlardahamjoylashishimumkin. Enxanserlar “nukleotidmotivlar”daniborat. Kichiknukleotidbloklarmaxsusyadrooqsillariningbog‘lanishmarkazlaribo‘libxizmatqiladi. Enxanserlarkuchishundaybloklarsonigabog‘liq.
  

• 
  Enxanserlarta’siriningikkimexanizmifarqlanadi:. Genomningfunksionalqismlari (biryokibirnechagenlarnitutuvchi) o‘zichidaDNKningbirnechamingnukleotidlarinitutuvchiuzuntugunlarhosilqiladi. Tugunlarhujayrayadrosiningmatriksigabirikkanvayuqorispirallashganbo‘ladi. Matrikstarkibigatopoizomeraza II kiradivaDNKtopologiyasinianiqlaydi. Enxanserlarningoqsillarbilanta’sirlashuvitugunkonformatsiyasinio‘zgartiradi, natijadaxromatinninglokalstrukturasio‘zgaradivagentranskripsiyasiosonlashadi.
  
• 
  Genlarekspressiyasidaenxanserlar ”susaytiruvchi“ (saylenser) ta’sirko‘rsatishihammumkin.
  

Ribosomagenlari

• 
  rRNK (r-genlar, rDNK)nikodlaydigangenlarmiqdorieukariotlarturigabog‘liqxoldabirnechayuzdanbirnechaminggachaboradi. rRNKgenlaribarchaeukariotlardauzunqaytariluvchan “boshdandumgaqarab” ketma-ketlikdaniborat. ElektronmikrofotosuratlardayadrochaDNKfragmentlariningtranskripsiyavaqtidaRNKgenlariningbirqanchaklasterlariniko‘rishmumkin. R-genlarningharbirklasteriuzunligi 7dan 14000 n.k.k.gachabo‘lib, boshqaklasterlardanoraliqgenspeyser (OGS) bilanajratilgan.
  
• 
  OGSlarninguzunligivanukleotidlarketma-ketligiturdan-turgao‘tgansarifarqlanadi. Ulardagio‘xshashliktranskripsiyaningboshlanishsaytinio‘rabturadigantandemqaytarilishlarulardagiumumiylikhisoblanadi.
  
• 
  Transkripsiyaso‘nggidapro-rRNKendonukleazata’sirida 3 ta yetukrRNKmolekulagabo‘linadi.
  
• 
  Promotorkodlovchinukleotidlarketma-ketligiorasidajoylashganbo‘lib, Ketma-ketkeluvchitandemnukleotidlartranskripsiyaterminatorsignalihisoblanadi.
  

•