Hujayra va gen ingenerligi

MUSTAQIL TA’LIM ISHLANMALARI

1-mavzu: Gen injenerligining molekulyar asoslari.
_{Maqsad: talaba tayyor materialdan foydalanib, mazmunga ijodiy yondoshish va nazariy bilimlarini amaliyot bilan mustaqil mustahkamlash.
Malaka va ko’nikmani shakillantirish –} talaba matndan foydalanib, gen injenerligining molekulyar asoslari bilan tanishadi hamda ularni sxematik ravishda mustaqil o’rganadi.
Talaba mustaqil tayyorlanishda quyidagilar nazarda tutiladi:

1. 
   Mavzuga oid materiallar bilan tanishadi.
   
2. 
   O’qituvchi tomonidan berilgan matnda asosida klaster tuzadi.
   
3. 
   _{Yig`ilgan matepiallar asosida referat yoki taqdimot qilib beradi.}
   

Topshiriq. Quyidagi atamalarning izohlarini keltiring.





Hujayra





Gen









Gen muhandisligi







Biotexnologiya









Plazmid





Transpozon




Topshiriq. Quyidagi atamalarning izohlarini keltiring.



Hujayra

Organizmlarning tuzilish darajasining kichik birligi



Gen

Bir molekula oqsilning sinteziga javobgar bo’lgan, DNK zanjiridagi nukleotidlar qatori





Gen injeneriyasi

Gen tuzilishining inson xohishiga qarab o’zgartirilishi





Inson uchun zarur bo`lgan moddalarni hujayra injenerligi va biotexnologik usullar yordamida keng miqyosida ishlab chiqarish



Biotexnologiya



Plazmid

Hujayradagi qo’shimcha xromosomalar



Transpozon

Ko’chib yuruvchi genlar

FERMENTLAR KLASSIFIKASIYASI

“KLASTER” METODI

a
































i

























FERMENTLAR KLASSIFIKASIYASI

FERMENTLAR KLASSIFIKASIYASI

“KLASTER” METODI

Sitoxromlar

Aminotransferaza

Esterazalar



Metiltransferaza



Reduktaza

Oksidaza

Glikozidazalar



Kreatinkinaza



Peptidazalar



Degidrogenaza

Peroksidaza



Geksokinazalar

Polifosfatazalar



Ma’lum kimyoviy guruhlarni
bir birikmadan ikkinchi birikmaga ko’chirilishini ta’minlaydi





Oksidlanish va qaytarilish reaksiyalarini katalizlaydi




Murakkab organik birikmalarning suv yordamida parchalanish reaksiyalarini katalizlaydi







Transferazalar




Oksidoreduktazalar




Gidrolazalar








FERMENTLAR KLASSIFIKASIYASI



Ligazalar


Liazalar






Izomerazalar

ATF ishtirokida sintez reaksiyalarini katalizlaydi

Substratdan suv ishtirokisiz ma’lum guruhlarning
ajralishi va birikishini katalizlaydi






Xar xil organik
birikmalarning izomerlanish
reaksiyalarini katalizlaydi









Dekarboksilazalar

K_oA sintetaza



Aldozalar

Piruvatkarboksilaza


2-mavzu: Gen injenerligining imkoniyatlari
_{Maqsad: talaba tayyor materialdan foydalanib, mazmunga ijodiy yondoshish va nazariy bilimlarini amaliyot bilan mustaqil mustahkamlash.
Malaka va ko’nikmani shakillantirish –} talaba matndan foydalanib, gen injenerligining imkoniyatlari bilan tanishadi hamda ularni sxematik ravishda mustaqil o’rganadi.
Talaba mustaqil tayyorlanishda quyidagilar nazarda tutiladi:

1. 
   Mavzuga oid materiallar bilan tanishadi.
   
2. 
   O’qituvchi tomonidan berilgan matnda asosida topshiriqni bajaradi.
   
3. 
   _{Yig`ilgan matepiallar asosida referat yoki taqdimot qilib beradi.}
   

TA’LIMNING INTERAKTIV METODLARI

“Aqliy hujum”

Muammo








Ishtirokchilar








Fikr va g’oyalarni bildirish








Fikr va g’oyalarni guruhlash








Muhokama








To’g’ri va samarali yechimga kelish

“Aqliy hujum” biror muammoni yechishda guruh qatnashchilari tomonidan bildirilgan erkin fikr va mulohazalarni to’plab, ular orqali ma’lum bir yechimga kelinadigan eng samarali metoddir. Bu metod orqali shaxsni texnik rivojlantirish mumkin. U to’g’ri va ijobiy qo’llanilganda shaxsni erkin, ijodiy va nostandart fikrlashga o’rgatadi.

“Aqliy hujum” metodini qo’llashdagi asosiy qoidalar:

1. 
   Bildirilgan g’oya va fikrlar muhokama qilinmaydi va baholanmaydi.
   
2. 
   Bildirilgan har qanday g’oya va fikrlar, ular hatto bo’lmag’ur bo’lsa ham, hisobga olinmaydi.
   
3. 
   Qancha ko’p g’oya va fikrlar bildirilsa shuncha yaxshi.
   
4. 
   Bildirilgan g’oya va fikrlarni to’ldirish va yanada kengaytirish mumkin.
   
5. 
   G’oya va fikrlarni bildirish uchun vaqt aniq belgilanadi.
   

1). Xozirgi vaqtda sut emizuvchilarning xujayralariga viruslar nuklein kislotalarining transinfeksiya qilishning qanday metodlari bor?
2) Ishtirokchilar
3) Fikr va g’oyalarni bildirishadi

2-istirokchi

Kationli litul reagentlarni qo’llash

3

Liposomali metod
-ishtirokchi
1


Liposoma
metodi
-ishtirokchi



Ishtirokchilar
Fikr va g’oyalarni bildirishadi

4-ishtirokchi

DEAE- dekstran metodi

Virusni DNK molekilasiga mikroinfeksiya qilish

kal’siy-fasfat metodi

5-ishtirokchi 6-ishtirokchi

4) Fikr va g’oyalarni guruhlanadi va muhokama qilindi :

• 
  DEAE- dekstran metodi;
  
• 
  kal’siy-fasfat metodi;
  
• 
  Virusni DNK molekilasiga mikroinfeksiya qilish;
  
• 
  Liposoma metodi.
  
• 
  Kationli litul reagentlarni qo’llash.
  
• 
  Liposomali metod.
  

5) To’g’ri va samarali yechimga kelindi.
3-mavzu: Gen injenerligining zamonaviy muammolari.
_{Maqsad: talaba tayyor materialdan foydalanib, mazmunga ijodiy yondoshish va nazariy bilimlarini amaliyot bilan mustaqil mustahkamlash.
Malaka va ko’nikmani shakillantirish –} talaba matndan foydalanib, gen injenerligining zamonaviy muammolari bilan tanishadi hamda ularni sxematik ravishda mustaqil o’rganadi.
Talaba mustaqil tayyorlanishda quyidagilar nazarda tutiladi:

1. 
   Mavzuga oid materiallar bilan tanishadi.
   
2. 
   O’qituvchi tomonidan berilgan matnda asosida topshiriqni bajaradi.
   
3. 
   _{Yig`ilgan matepiallar asosida referat yoki taqdimot qilib beradi.}
   

Topshiriqni bajaring.

B/BX/B jadvali

Bilaman	Bilishni xohlayman	Bilib oldim

B/BX/B jadvali

Bilaman	Bilishni xohlayman	Bilib oldim
Antitanachalarning ahamiyati. Pathogen mikroorganizmlar. Antigen neytralizatsiyasi. Antitela xususyatlari.	1.Neytralizatsiyalovchi antigenlar. 2. Komplement tizimi bu… 3. Membran hujum qiluvchi kompleks. 4. Antiyelaning antigen bilan ta’siri	Neytralizatsiyalovchi — iantigenlarni patogen ta’sir kursatishdan maxrum etib, inaktitsiyalaydi . Komplement tizimi bu- xujayralar lizisi va xokazolarda, ya’ni nomaxsus himoya reaksiyalarda ishtirok etuvchi qon zardobining 20-ta oqsilidan iborat guruh. ( S1 dan S9 gacha ramzlar bilan belgilanadi). Membran hujum qiluvchi kompleks hosil bo’lishi bilan yakulanuvchi reaksiyalar kaskadi ishga tushadi. Natijada navbatdagi lizis bilan mikrob xujayra membranasining perforsiyasi ro’y beradi. 4. Har bir antitelada xujayra membranasi bilan o’zaro ta’sirlashuvchi Fc-fragment (yakornaya chast) va antigen bilan ta’sirlashuvchi antigen bog’lovchi markiz joylashgan Fab- fragmentlarga ajratiladi.

4-mavzu: Restriksion fermentlarning ishlatilishiga asoslangan metodlar
_{Maqsad: talaba tayyor materialdan foydalanib, mazmunga ijodiy yondoshish va nazariy bilimlarini amaliyot bilan mustaqil mustahkamlash.
Malaka va ko’nikmani shakillantirish –} talaba matndan foydalanib, restriksion fermentlarning ishlatilishiga asoslangan metodlar bilan tanishadi hamda ularni sxematik ravishda mustaqil o’rganadi.