Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

10-§.  Hamkorlik  prinsipi
Har tom onlam a  hamkorlik g'oyasi  BMT  Ustavida o'z  ifodasini top­
gan.  U  1970-yildagi  Xalqaro  huquq  prinsiplari  Deklaratsiyasida  prinsip 
sifatida  shakllantirilgan.  Ushbu  prinsip  davlatlar  zimmasiga  ulaming 
siyosiy,  iqtisodiy  va  ijtimoiy  tuzilishidagi  farqlanishlardan  qat’i  nazar, 
bir-biri  bilan  o'zaro  hamkorlik  qilish  majburiyatini  yuklaydi.  Hamkor- 
likning  asosiy  yo'nalishlari  quyidagilardir:
birinchidan,  tinchlik  va  xavfsizlikni  qo'llab-quw atlash;
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ikkinchidan,  inson  huquqlarini  yalpi  hurmat  qilish; 
uchinchidan,  iqtisodiy,  ijtimoiy,  madaniy,  texnik va  savdo  sohasida 
xalqaro  munosabatlarni  suveren  tenglik  va  aralashmaslik  prinsiplariga 
muvofiq  amalga  oshirish;
to'rtinchidan,  BMT bilan  hamkorlik qilish  va uning Ustavida ko'zda 
tutilgan  choralarni  qo'llash;
beshinchidan,  dunyo  miqyosida,  ayniqsa  rivojlanayotgan  mamlakat­
larda  iqtisodiy  yuksalishga  ko'maklashish.
Har  tom onlam a  hamkorlik  g'oyasi  BMT  Ustavida  (1-m odda,  3- 
band)  ta ’kidlanganidek,  «Birlashgan  Millatlar Tashkiloti  iqtisodiy,  ijti­
moiy,  madaniy va gum anitar xalqaro  muammolarni  hal  etishda  xalqaro 
hamkorlikni  amalga  oshirish  maqsadini  ko‘zlaydi.  Bunday  hamkorlik 
xalqaro  tinchlik  va  xavfsizlikni  saqlashdagina  barcha  davlatlarning  maj- 
buriyati  hisoblanadi»1.
Hamkorlik  prinsipi  huquqiy  kategoriya  sifatida  Ustavning  boshqa 
qoidalari,  xususan  55  va  56-moddalari  qoidalaridan  kelib  chiqadi.  M a­
salan,  55-modda  mazmuni  BMT  organlarining  ikki  xil  majburiyatlari 
mavjudligidan  dalolat  beradi:  davlatlarning  Ustavda  ko'zda  tutilgan 
maqsadlariga  erishish  yo'lida  bir-birlari  bilan  hamkorlik  qilish  majburi- 
yati va ularning xuddi shu  maqsadlarga erishish uchun  BMT bilan  ham ­
korlik  qilish  majburiyati.
Davlatlar  o'rtasidagi  hamkorlik  prinsipi  BMT  Ustaviga  muvofiq 
davlatlar  o'rtasidagi  do'stona  munosabatlar va  o'zaro  hamkorlikka  doir 
xalqaro  huquq  prinsiplari  to'g'risidagi  Deklaratsiyada  (1970-yil)  uzil- 
kesil shakllantirilgan bo'lib, jumladan unda aytiladiki, davlatlar o'zlarining 
siyosiy,  iqtisodiy  va  ijtimoiy  tizimlaridagi  farqlardan  q at’i  nazar,  bir- 
birlari  bilan  hamkorlik  qilishga  majburdir.  Shuningdek,  hamkorlikning 
asosiy  yo'nalishlari  belgilab  berilgan.  Bu  yo'nalishlar  sirasiga:  tinchlik 
va xavfsizlikni saqlab turish;  inson huquqlarini  yalpi  hurmat  qilish;  iqti­
sodiy,  ijtimoiy,  madaniy,  texnikaviy  va  savdo-sotiq  sohalarida  suveren 
tenglik  va  aralashmaslik  prinsiplariga  muvofiq  ravishda  xalqaro  m uno­
sabatlarni  amalga  oshirish;  BMT  bilan  hamkorlik  qilish  va  uning  Us­
tavida ko'zda tutilgan choralarni  qo'llash; butun dunyoda,  ayniqsa rivoj­
lanayotgan  mamlakatlarda  iqtisodiy  yuksalishga  ko'maklashish  kabilar 
kiradi.