Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

Xalqaro tashkilotlarning rezolyutsiyalari — xalqaro huquqning manbai.
Ko'pchilik  hollarda  xalqaro  tashkilotlar  o'zlarining  majburiy  yu­
ridik  kuchga  ega  bo'lmagan  rezolyutsiyalarida  keyinchalik  uning  ishti- 
rokchilari  tomonidan  imzolanadigan  shartnomalarda  aks  etishi  ko'zda 
tutilgan  prinsiplar  va  normalarni  belgilaydilar.  Masalan,  BMT  Bosh 
Assambleyasining  rezolyutsiyalari  inson  huquqlari  bo'yicha  shartnom a­
lar  majmuyini  yaratishda  bosh  omil  bo'ldi.  Bu  qarorlar,  shuningdek. 
yadroviy  qurollarni  tarqatm aslik  to 'g 'risid ag i  shartnom a,  Kosmos 
to'g'risidagi  shartnoma  va  boshqa  shu  kabi  xalqaro  shartnomalar  irn- 
zolanishida  ham  muhim  ahamiyat  kasb  etdi.
Xalqaro  tashkilotlar  o 'z  nizomlariga  muvofiq  rezolyutsiyalar  qabul 
qiladilar.  Bunday rezolyutsiyalamingayrimlari  majburiy bo'lsa,  boshqalari 
tavsiyaviy  xususiyat  kasb  etadi.  Misol  sifatida  BMT  Bosh  Assambleya­
sining rezolyutsiyalarini  keltirish mumkin.  Ularni yuridik kuchi bo'yicha 
uch  guruhga  bo'lish  mumkin.
Birinchi guruh:  BMT Bosh Assambleyasining majburiy yuridik kuchga 
ega  bo'lgan  rezolyutsiyalari.  Bunday  rezolyutsiyalar  qatoriga  BMTga 
yangi  a ’zo  davlatlarni  qabul  qilish  yoki  a ’zolarini  muayyan  huquq  va 
imtiyozlarini  to'xtatish  yoxud  budjet  masalalari  to'g'risidagi  rezolyutsi- 
yalami  kiritish  mumkin.
Ikkinchi  guruh:  davlatlar  harakati  uchun  huquqiy  asos  bo'luvchi 
rezolyutsiyalar.  BMT  Bosh  Assambleyasining  rezolyutsiyalari  a'zo  dav­
latlar uchun  muayyan  huquq  va  majburiyatlar  keltirib  chiqarishi  mum-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kin.  BMTning  bunday  rezolyutsiyasi  har  qanday  a ’zoga  rezolyutsiya 
asosida  harakat  qilish  huquqini  bersa,  boshqa  davlatlarga  ushbu  ha- 
rakatlaming  huquqiyligini  tan  olish  majburiyatini  yuklaydi.
Uchinchi  guruh:  BMT  Bosh  Assambleyasining  siyosiy  va  axloqiy 
ahamiyatga  molik  rezolyutsiyalari.  Bunday  rezolyutsiyalar yuridik  maj­
buriy kuchga ega emas va tavsiyaviy xususiyat  kasb etadi.  Shuning uchun 
ular  xalqaro  huquq  normalari  emas.  Albatta,  BMT  Bosh  Assambleya 
rezolyutsiyalarini  bajarmagan  a’zo  davlatlarga  nisbatan  muayyan  cho- 
ralar ko'rishi  mumkin,  ya’ni  davlatlarni  o ‘z  rezolyutsiyalarini bajarishga 
chaqirishi  yoki  maxsus  qo'm ita  (m asalan,  dekolonizatsiya  bo'yicha 
qo'm ita)  tuzishi  mumkin.  BMTning  bunday  choralari  o'z  m azm uni 
jihatidan  yuridik  sanksiyalarga  yaqindir.