Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

davlatlar  ichki  huquqi
  bo 'yich a 
huquqiy  layoqatga  egaligi  tashkilot  ta’sis  hujjatlari,  tashkilotning  alo ­
hida  a ’zo  davlatlar  bilan  tuzgan  bitimlari,  shuningdek,  ushbu  davlat- 
lam ing  o 'z  ichki  huquqiga  m uvofiq  ravishda  belgilanadi.  B M T   U stavi­
da  qayd  etilishicha,  misol  uchun,  B M T   a ’ zosi  bo'lgan  davlatlardan  har 
birining  hududida  o 'z   vazifalarini  bajarishi  uchun  zarur  bo'ladigan  te­
gishli  huquqiy  layoqatga  ega  hisoblanadi  (10 4-m ).
X alqaro  tashkilotning  turli  davlatlar  hududlarida  (mahsulot  va  xiz- 
m atlar,  ijara,  mulk,  m ehnat  munosabatlarini  istifoda  etish  va  boshqa 
m asalalar  yuzasidan)  huquqiy  m unosabatlarga  kirishishi  shubhasizdir. 
D avlatlar  sudlov  am aliyoti  tahlilining  ko'rsatishicha,  xalqaro  tashkilot- 
lam ing  huquqiy  subyektliligi  hatto  ushbu  tashkilotga  a ’zo  bo'lm agan 
davlatlar hududida  ham  tan  olinadi.  Bitim  tuzar ekan,  xalqaro  tashkilot 
ham odatdagi  yuridik shaxslar qatori  m uayyan  fuqarolik-huquqiy jav o b ­
garlikni  o 'z   zim m asiga  oladi.  U   shartnomasiz  m ajburiyatlar,  m asalan, 
y o 'l  harakati  hodisasi  tufayli  yuzaga  keladigan  m ajburiyatlar  b o 'yich a 
ham  javobgar  sanaladi.  A m m o,  xalqaro  tashkilot  tegishli  im m unitetga
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

egaligi bois, bunday javobgarlikning amalga oshishi qiyin kechishi  mum- 
kin.  Bunday  paytda  xalqaro  tashkilotlar  ko‘p  hollarda  im m unitetdan 
voz kechadi. Xalqaro tashkilot odil sudlovning amalga oshishiga to'sqinlik 
qilmasligi darkor.  Immunitetdan voz kechilmagan taqdirda,  masala diplo­
matik  doirada  hal  etiladi.  Xalqaro  tashkilotga  nisbatan  xalqaro  miqyos- 
da  xalqaro  huquqqa  muvofiq  ravishda  da’vo  qo ‘zg‘atilishi  mumkin.
So'nggi  yillarda  xalqaro  munosabatlarda  xalqaro  nohukum at tashki­
lotlar  tobaro  ko‘p  rol  o'ynam oqda.  Ammo  ular  tom   m a’noda  xalqaro 
huquqning  subyektlari  emas.  Chunki  xalqaro  tashkilotlar  davlatlararo 
tuzilgan xalqaro  shartnom alar asosida  vujudga  keladi.  Xalqaro  nohuku­
mat  tashkilotlar esa  u  yoki  bu  davlatning  miliy  qonunlari  asosida paydo 
bo'ladi  va  faoliyat  ko'rsatadi.