Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

Ratifikatsiya yorlig'i
 Oliy  Majlis xalqaro shartnomani  ko'rib chiqqan- 
ligidan  guvohlik  beruvchi  va  xalqaro  shartnom a  O 'zbekiston  R espubli­
kasi  uchun  majburiyligiga  rozi  ekanligini  ifodalovchi  maxsus  hujjatdir. 
Ratifikatsiya  yorlig'ining  shakli  Tashqi  ishlar  vazirligining  taqdim no- 
masiga  binoan,  O 'zbekiston  R espublikasining  Prezidenti  belgilaydi. 
R atifikatsiya  yorlig'i  O liy  Majlisning  xalqaro  shartnom alam i  ratifikatsi­
ya  qilish  to'g'risid agi  qaroriga  asosan,  O 'zbekiston  Respublikasining 
Prezidenti  im zolaydi,  uning  muhri  Tashqi  ishlar vazirining  imzosi  bilan 
tasdiqlanadi.
Ratifikatsiya yorliqlarini almashish,  O'zbekiston  Respublikasi xalqaro 
shartnom alam i  ratifikatsiya  qilganligi  to'g'risid agi  yorliqlam i  saqlash 
uchun  depozitariylarga  topshirishni  Tashqi  ishlar  vazirligi  yoxud  uning 
topshirig'iga binoan,  O'zbekiston  Respublikasining diplomatik vakolatxo- 
nasi  yoki  O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  tashkilot  huzuridagi 
vakolatxonasi  am alga  oshiradi.
O 'zbekiston  Respublikasining  ratifikatsiya qilinm aydigan,  lekin ular­
ning  tasdiqlanishi  (qabul  qilinishi)ni  nazarda  tutuvchi  xalqaro  shart­
nom alam i  tasdiqlash  (qabul  qilish):
1)  O 'zbekiston  Respublikasi  nomidan  tuziladigan  shartnom alarga 
nisbatan  —  O 'zb ek iston   R espu blikasin in g  Prezidenti,  O 'zb ek iston  
Respublikasining  Hukumati tasarrufidagi m asalalar bo'yicha O 'zbekiston 
Respublikasi nomidan tuziladigan shartnomalarga nisbatan  —  O'zbekiston 
Respublikasining  Hukum ati;
2)  O 'zbekiston  Respublikasining  Hukum ati  nomidan  tuziladigan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

shartnom alarga  nisbatan  —  0 ‘zbekiston  Respublikasining  Hukum ati 
amalga  oshiradi;
3) 
idoralararo  shartnomalarga  nisbatan  esa  —  O'zbekiston  Respub­
likasi  Hukumati  belgilaydigan  tartibda  am alga  oshiriladi.
O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnom alarga  qo'shilishi 
to'g'risidagi  qarom i:
1)  ratifikatsiya  qilinadigan  shartnomalarga  nisbatan  —  O liy  M ajlis;
2)  ratifikatsiya qilinmaydigan,  ularga qo'shilish  O'zbekiston  Respub­
likasi  nom idan  am alga  oshirilad igan   sh artn om alarga  nisbatan  — 
O'zbekiston  Respublikasining  Prezidenti,  ratifikatsiya  qilinm aydigan, 
ularga  qo'shilish  O'zbekiston  Respublikasining  Hukumati  tasam ifidagi 
masalalar  bo'yicha  O'zbekiston  Respublikasi  nom idan  am alga  oshirila­
digan  shartnom alarga  nisbatan  —  O 'zbekiston  Respublikasining  H uku­
mati;
3)  ratifikatsiya qilinmaydigan,  ularga qo'shilish O 'zbekiston  Respub­
likasining  Hukumati  nomidan  amalga oshiriladigan shartnomalarga  nis­
batan  —  O 'zbekiston  Respublikasining  Hukumati  qabul  qiladi;
4)  idoralararo  shartnom alarga  nisbatan  esa  —  O 'zbekiston  Respub­
likasining  Hukum ati  belgilaydigan  tartibda  qabul  qilinadi.
O 'zbekiston  Respublikasi  xalqaro  shartnomani  yoki  uning  bir  qis­
mini  u  kuchga  kiigunga  qadar vaqtincha  qo'llashi  mumkin,  agar shart­
nom ada  bu  hoi  nazarda tutilgan  yoki  shartnomani  imzolagan  tom onlar 
bilan  shunday  shartlashuvga  erishilgan  b o'lsa,  O 'zbekiston  R espubli­
kasining  xalqaro  shartnomani  yoki  uning  bir qism ini  vaqtincha  qo'llash 
to'g'risidagi  qaromi xalqaro shartnomani  imzolash haqida qaror chiqargan 
organ  qabul  qiladi.
Xalqaro shartnomalar O'zbekiston  Respublikasi  uchun ushbu Qonun- 
ga  muvofiq,  shartnom ada  nazarda  tutilgan  yoki  ahdlashuvchi  tom onlar 
o'rtasida  kelishilgan  tartibda  va  muddatlarda  kuchga  kiradi.
O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnom alarini  im zolash, 
ratifikatsiya  qilish,  tasdiqlash,  qabul  qilish  yoki  shartnomalarga qo'shilish 
vaqtida  shartnom a  shartlari  va  xalqaro  huquqning  tegishli  norm alariga 
rioya  qilingan  holda  shartnomalarga  doir qo'shim cha  shartlar  qo'yilishi 
mumkin.  Q o'shim cha  shartlar  qanday  qo'yilgan  bo'lsa,  shunday  tartib­
da  istalgan  vaqtda  olib  tashlanishi  mumkin.
O'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnom alarini  e ’ lon  qilish 
tartibini  O'zbekiston  Respublikasining  Hukumati  belgilaydi.  O'zbekiston 
Respublikasining xalqaro shartnomalari,  ulam ing autentik  matnlari  chet 
tillarda  tuzilgan  bo'lsa,  davlat  tilida  e ’ lon  qilinadi.  O 'zbekiston  Respub­
likasining  xalqaro  shartnom alari  boshqa  tillarda  ham  e ’ lon  qilinishi 
mumkin.
O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnomalarini  Birlashgan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M illatlar Tashkiloti  Kotibiyatida  va  boshqa  xalqaro  tashkilotlarning  te­
gishli  organlarida  ro'yxatdan  o'tkazishni  Tashqi  ishlar  vazirligi  amalga 
oshiradi.
O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnomalariga  O'zbekiston 
Respublikasi  xalqaro  huquq  normalariga  muvofiq,  qat’ iy  va  majburiy 
ravishda  rioya  etm og'i  lozim.
O 'zbekiston  Respublikasining  Prezidenti  O'zbekiston  Respublikasi­
ning  Konstitutsiyasiga  muvofiq  respublika  tuzgan  shartnom alar,  bitim ­
lar  va  u  qabul  qilgan  m ajburiyatlarga  rioya  etilishini  t a ’ m inlaydi. 
O 'zbekiston  Respublikasining  Hukumati  O'zbekiston  Respublikasining 
xalqaro  shartnom alarini  bajarish  chora-tadbirlarini  ishlab  chiqadi  va 
O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnomalari  b o 'yich a  majburi­
yatlarning bajarilishi  uchun  mas’ uliyat  yuklatiladigan vazirliklar,  idoralar 
va  mansabdor  shaxslarni  belgilaydi.  O'zbekiston  Respublikasi  Huku­
mati,  vazirliklar va  idoralar,  O'zbekiston  Respublikasining xalqaro shart­
nomalari  bilan  tartibga  solinadigan  m asalalar  vakolat  doirasiga  kiradi- 
gan  boshqa  davlat  organlari  shartnom a  bo'yicha  O 'zbekiston  qabul 
qilgan  majburiyatlarning bajarilishini ta ’ minlaydilar,  bunday shartnom a­
lardan  kelib  chiquvchi  O 'zbekiston  Respublikasiga  tegishli  huquqlar- 
ning  am alga  oshirilishini  va  shartnom alam ing  boshqa  ishtirokchilari- 
ning  o 'z   m ajburiyatlarini  bajarishini  kuzatib  boradilar.  O 'zbekiston 
Respublikasi  Hukumati O'zbekiston  Respublikasining xalqaro shartnom­
alari  b o 'yich a  majburiyatlarning  bajarilishi  ustidan  nazoratni  amalga 
oshiradi.  O 'zbekiston  Respublikasi  xalqaro  shartnomalarining  bajaril­
ishini  Tashqi  ishlar  vazirligi  kuzatib  boradi.
O 'zbekiston  Respublikasi  nom idan  va  O 'zbekiston  Respublikasi 
Hukum ati  nom idan  tuzilgan  O 'zbekiston  Respublikasi  xalqaro  shart­
nom alarining  asl  nusxalari  (tasdiqlangan  nusxalari,  rasm iy  tarjim alari) 
saqlash  uchun  ular  im zolangan  (tasdiqlangan  nusxalari,  rasm iy  tarji­
m alari  depozitariydan  olingan)  kundan  e ’tiboran  ikki  haftalik  muddat 
ichida Tashqi  ishlar vazirligiga  topshiriladi,  bu  hujjatlarning  nusxalarini 
esa,  ular  kuchga  kirgan  kundan  e ’tiboran  ikki  haftalik  muddat  ichida 
Tash q i  ish lar  vazirligi  tegishli  v az irlik lar  va  id oralarga  yuboradi. 
O 'zbekiston  Respublikasi  xalqaro  shartnom alarining  asl  nusxalarini 
saqlash  tartibini  tashqi  ishlar  vaziri  tasdiqlaydi.  Idoralararo  shartno­
m alam ing  asl  nusxalari  tegishli  vazirliklar  va  idoralarning  arxivlarida 
saqlanadi,  bu  shartnom alam ing  tasdiqlangan  nusxalari  ular  im zolan­
gan  (tasdiqlangan  nusxalari,  rasm iy  tarjim alari  depozitariydan  o lin ­
gan)  kundan  e ’tiboran  ikki  haftalik muddat  ichida Tashqi  ishlar vazirli­
giga  yuboriladi.  K o 'p   tom onlam a  xalqaro  shartnom alar  depozitariysi 
vazifalarini,  agar  m azkur  shartnom alam ing  shartlariga  m uvofiq,  bun­
day  vazifa  O 'zbekiston  Respublikasiga  yuklatilgan  b o 'lsa,  Tashqi  ish-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lar vazirligi bajaradi.  K o ‘p tom onlam a xalqaro shartnom alam ing depo- 
zitariysi  vazifasini  bajaruvchi  xorijiy  davlat  organlari,  xalqaro  tashki­
lotlar  yoki  ulam ing  bosh  ijrochi  m ansabdor  shaxslari  bilan  yozishm a- 
larni  Tashqi  ishlar  vazirligi  olib  boradi.
Xalqaro  shartnomani  to'xtatish  yoki  O 'zbekiston  Respublikasining 
undan  chiqishi:
1)  shartnoma  qoidalariga  muvofiq;
2)  shartnom aning  boshqa  ishtirokchilari  bilan  maslahatlashuvlar 
asosida  istalgan  vaqtda  amalga  oshirilishi  mumkin.
O'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnomasida  uni  to'xtatish 
to'g'risida  qoida  bo'lm asa  va  uni  denonsatsiya  qilish  yoki  undan  chi­
qish  nazarda  tutilmagan  bo'lsa,  bu  shartnom a  denonsatsiya  qilinmaydi 
va  undan  chiqishga  y o 'l  qo'yilm aydi,  agar:
1)  xalqaro  shartnoma  ishtirokchilari  shartnom ani  denonsatsiya  qi­
lish  yoki  undan  chiqish  imkoniyatini  yaratish  niyatida  bo'lganlari  belgi­
lab  qo'yilgan  bo'lsa;
2)  shartnom a  xususiyati  uni  denonsatsiya  qilish  yoki  undan  chiqish 
huquqni  nazarda  tutmaydigan  bo'lsa.
O'zbekiston  Respublikasi  shartnomani  denonsatsiya  qilish  yoki  un­
dan  chiqish  niyatini  kamida  o'n   ikki  oy  oldin  xabar  qiladi.
Xalqaro shartnomaning amal  qilishini  O'zbekiston  Respublikasi shart­
nomaning  hamma  ishtirokchilariga  yoki  shartnom aning  alohida  ishti- 
rokchisiga  nisbatan  to'xtatib  turish:
1)  shartnoma  qoidalariga  m uvofiq;
2)  shartnom aning  boshqa  ishtirokchilari  bilan  m aslahatlashuvlar 
asosida  istalgan  vaqtda  amalga  oshiradi.
O 'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnom asi,  agar  uning  bar­
cha  ishtirokchilari  xuddi  shu  masala  bo'yicha  keyingi  shartnomani  tuz- 
gan  bo'lsalar  va:
1)  ushbu  masalaning  keyingi  shartnoma  bilan  tartibga  solinishi  shu 
shartnoma  m azmunidan  kelib  chiqsa  yoki  shundayligi  qisqacha  tarzda 
belgilangan  bo'lsa;
2)  O'zbekiston  Respublikasining  keyingi  shartnomasi  qoidalari  ol­
dingi  shartnom a qoidalariga  zid  bo'lsa  va  ikkala  shartnomani  bir vaqtda 
qo'llash  mumkin  bo'lm asa,  bekor  qilingan  hisoblanadi.
Undan  oldingi  shartnom aning  amal  qilishi  faqat  to'xtatib  turilgan 
hisoblanadi,  agar  uning  ishtirokchilari  shunday  niyatda  ekanliklari  ke­
yingi  shartnoma  mazmunidan  kelib  chiqsa  yoki  shundayligi  boshqacha 
tarzda  belgilangan  bo'lsa.
O'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnomasini  ushbu  shart­
nom a  ishtirokchilaridan  birontasining  jid d iy  buzishi  shartnom aning 
butunlay yoki  qisman  amal  qilishini  to'xtatish  yoki  to'xtatib turish  uchun
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

0 ‘ zbekiston  Respublikasiga  bu  buzishni  asos  qilib  ko'rsatish  huquqini 
beradi.  Xalqaro  shartnomaning jiddiy  buzilishi  quyidagilardan  iborat:
1)  xalqaro  huquq  normalariga  zid  tarzda  shartnom adan  voz  ke­
chish;
2)  shartnoma  obyekti  va  maqsadining  am alga  oshishi  uchun  katta 
aham iyatga  ega  bo'lgan  qoidaning  buzilishi.
0 ‘ zbekiston  Respublikasi  nomidan,  0 ‘ zbekiston  Respublikasining 
Hukumati  nomidan  tuzilgan  0 ‘zbekiston  Respublikasi  xalqaro  shart­
nom alarining amal  qilishini  to‘ xtatish,  denonsatsiya  qilish yoki  to ‘ xtatib 
turish  to'g'risidagi  takliflarni  tegishli  tarzda  Tashqi  ishlar vazirligi  mus­
taqil  ravishda  yoki  boshqa  vazirliklar va  idoralar bilan  kelishilgan  holda 
O'zbekiston  Respublikasi  Prezidentiga  yoki  O 'zbekiston  Respublikasi 
H ukum atiga  kiritadi.  Tashqi  iqtisodiy  faoliyat  m asalalari  b o ‘ yicha 
O 'zbekiston  Respublikasi  xalqaro  shartnom alarining  amal  qilishini 
to'xtatish,  denonsatsiya qilish  yoki  to'xtatib turish to'g'risidagi  takliflar­
ni  Tashqi  iqtisodiy  aloqalar  vazirligi  O 'zbekiston  Respublikasi  Huku­
matiga  kiritib,  ayni  paytda  Tashqi  ishlar  vazirligini  xabardor  qilishga 
haqlidir.  Boshqa  vazirliklar  va  idoralar  xalqaro  shartnom alam ing  amal 
qilistiini  to'xtatish,  denonsatsiya  qilish  yoki  to'xtatib  turish  to'g'risidagi 
takliflarni  Tashqi  ishlar  vazirligiga  kiritadilar.
O'zbekiston  Respublikasi  nomidan  tuzilgan  O 'zbekiston  Respubli­
kasin in g  xalq aro  shartnom alarini  to 'x ta tish ,  d en on satsiya  qilishni 
O 'zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  taqdim nom asiga  m uvofiq, 
O 'zbekiston  Respublikasi  Hukumati  tasarrufidagi  m asalalar  bo'yicha 
O 'z b ek isto n   R esp u b likasi  nom idan  tu zilg a n   sh a rtn o m alam i  esa, 
O'zbekiston  Respublikasi  Hukumatining taqdim nom asiga  muvofiq,  Oliy 
M ajlis  am alga  oshiradi.
O'zbekiston  Respublikasi  Hukumati  nom idan  tuzilib,  ratifikatsiya 
qilingan O'zbekiston  Respublikasining xalqaro shartnomalarini to'xtatish, 
denonsatsiya  qilishni  O'zbekiston  Respublikasi  Hukumatining  taqdim ­
nom asiga  muvofiq,  O liy  M ajlis  amalga  oshiradi.  O 'zbekiston  Respubli­
kasi  xalqaro  shartnomasining  to'xtatilishi,  denonsatsiya  qilinishi,  agar 
shartnom ada boshqacha  hoi  nazarda  tutilm agan  bo 'lsa yoki  uning o'zga 
ishtirokchilari bilan boshqacha kelishilmagan bo'lsa,  O'zbekiston  Respub- 
Iikasini  shartnom alam i  bajarish  majburiyatidan  ozod  qiladi  va  shart­
nom aning  amal  qilishi  davom ida  paydo  bo'lgan   O 'zbekiston  Respubli­
kasining  huquq  va  majburiyatlariga  ta’sir  etm aydi.
O'zbekiston  Respublikasi  Hukumati  nom idan tuzilgan va  ratifikatsiya 
qilinm aydigan  xalqaro  shartnom alam i,  shuningdek,  Hukumatning  qa­
roriga  asosan  qo'shilingan  shartnom alam i  to'xtatish,  denonsatsiya  qi- 
lishni  O'zbekiston  Respublikasi  Hukumati  am alga oshiradi.  O'zbekiston 
Respublikasining  xalqaro  shartnomalari  amal  qilishining  to'xtatib  turi-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lishi,  agar  shartnomada  boshqacha  hoi  nazarda  tutilmagan  yoki  uning 
ishtirokchilari bilan boshqacha kelishilmagan bo'lsa,  O'zbekiston  Respub- 
likasini  shartnoma  to'xtatib  turilgan  muddat  davomida  uni  bajarishdan 
ozod  qiladi.
2004-yildan  boshlab  O'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shart­
nomalari  O'zbekiston  Respublikasi Adliya vazirligi va Tashqi  ishlar vazirli­
gi  bilan  birgalikda  «O'zbekiston  Respublikasining  xalqaro  shartnom a­
lari  to'plam i»  davriy  nashrida  chop  qilinm oqda  va  ochiq  obuna  yo'li 
bilan  tarqatilm oqda1 .
0 ‘N   T O ‘R T IN C H I  M AVZU. 
XALQARO  TA SH K ILO TLA R   H U Q U Q I