Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

xalqaro-huquqiy javobgarlik
 xalqaro huquq 
norm alari  va  o ‘ z  xalqaro  m ajburiyatlarini  buzgan  xalqaro  huquq  sub­
yektlari  uchun  boshlanadigan  yuridik  oqibatlardir.
Xalqaro  huquq b o ‘yicha javobgarlik  xalqaro  g ‘ ayrihuquqiy  xatti-ha- 
rakat  oqibatida  yuzaga  keladi  va  quyidagi  elementlardan  iborat:
birinchidan,  subyektiv element  —  mazkur subyektning aybi  mavjud-
ligi;
ikkinchidan,  obyektiv elem ent  —  subyektning xalqaro-huquqiy  m aj­
buriyatlarini  buzishi.
Shu  m a’ noda  aytish  m um kinki, 
javobgarlik
  —  huquqiy  munosabat 
b o ‘ lib,  bir tomondan,  huquqbuzar zim m asiga g'ayrihuquqiy  harakatlar- 
ga  barham  berish,  huquqbuzarlik  oqibatlariga  chek  qo‘yish  yoki  ularni 
kom pensatsiya  qilish  majburiyatini  yuklasa,  ikkinchi  tom ondan,  jabr- 
lanuvchi  subyektni  tilga  olingan  harakatlar  am alga  oshirilishini  talab 
etish  huquqi  bilan  ta’ min  etadi.
Aybsiz  javobgarlik  faqat  xalqaro  shartnomada  ko'zda  tutilgan  alo­
hida vaziyatlardagina boshlanishi  mumkin.  Bunday shartnomalar (asosan 
ko‘ p  tom onlam a  konvensiyalar)  hozircha  ko‘ p  emas  va  ularning  bar- 
chasi  yuqori  xavf-xatarli  manbalarni  ishlatish  bilan  bog'liq  davlatlararo 
munosabatlar sohasiga taalluqlidir.  Masalan,  1972-yildagi  Kosmik obyekt­
lar  yetkazgan  zarar  uchun  xalqaro  javobgarlik  to'g'risidagi  konvensiya. 
Javobgarlikdan  ko'zda  tutilgan  maqsadlar  quyidagilardan  iborat: 
birinchidan,  potensial  huquqbuzarni  tiyib  turish; 
ikkinchidan,  huquqbuzarlarni  o 'z  vazifalarini  tegishli  tartibda  ba­
jarishga  undash;
uchinchidan, jabrlanuvchiga yetkazilgan  moddiy  va  m a’ naviy zarar- 
ni  qoplash  (kom pensatsiya  qilish);
to'rtinchidan, xalqaro munosabatlarni javobgarlik boshlanishiga sabab 
bo'lgan  voqealargacha  bo'lgan   darajada  tiklash.