Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

kuchdan  qoldirish
  deb  ataladi.  Xalqaro  huquqda buning 
uchun  quyidagi  asoslar  nazarda  tutilgan:
birinchidan,  shartnom aning boshqa ishtirokchilar tom onidan buzili-
shi;
ikkinchidan,  shartnom ani  ijro  etishning  imkonsizligi;
uchinchidan,  shartnom a  tuzilgan  vaziyatning  tubdan  o'zgarib  keti­
shi;
to'rtinchidan,  shartnom aga zid  keluvchi  yangi  imperativ normaning 
paydo  bo'lishi.
1 0 -§ .  Xalqaro  shartnomaning  to ‘xtatib  qo'yilishi
To'xtatib  q o lish
  shartnom a  harakatining  vaqtincha  to'xtatilishidir. 
U  shartnom aga  m uvofiq  ravishda,  ishtirokch ilar  roziligi  b o 'y ich a , 
shuningdek,  xalqaro  huquq  asosida  am alga  oshirilishi  mumkin.  Keyingi 
holda shartnom aning jid d iy  ravishda  buzilganligi  va  uni  bajarish vaqtin­
cha  im konsiz  ekanligi  asos  bo'lib  xizmat  qiladi.  To'xtatib  qo'yish  ishti- 
rokchilarni  shartnom ani  bajarish  majburiyatidan  vaqtincha  muddatga 
ozod  etadi,  orttirilgan  huquq  va  majburiyatlarga  ta’sir  ko'rsatm aydi. 
Ishtirokchilar  shartnom aning  qayta  kuchga  kirishiga  xalal  beruvchi  ha- 
rakatlardan  tiyilishi  shart.
K eyingi  vaqtda,  odatda,  xalqaro  huquqni  buzganlik  uchun  jazo   si­
fatida xalqaro tashkilotlar qarorlari  asosida shartnomalaming bekor qilini­
shi  va  ular  harakatining  to'xtatib  qo'yilishi  bilan  bog'liq  hollar  ko'plab 
uchram oqda.  Buni  davlatning  xalqaro  tashkilotdan  chiqarilishi  m um - 
kinligi  m isolida  ko'rish  mumkin.
Ishtirokchilam ing  o 'zaro  kelishuviga  m uvofiq,  shartnom adagi,  m a­
salan,  M D H n i  tuzish  to'g'risidagi  bitimdagi  ayrim  qoidalarni  to'xtatib 
qo'yish  yoki  bekor  qilish  hollariga  yo'l  qo'yiladi.
Qurolli  m ojaro  o 'z-o 'zid an   barcha  ikki  tom onlam a  shartnom alar- 
ning bekor qilinganligini  anglatmaydi.  Buni  hal  etish  mojaro  ishtirokchi- 
larining  xohish-irodasiga  bog'liqdir.  Urush  tufayli siyosiy  mazmun  kasb 
etgan  va  m ojaro  tabiatiga  muvofiq  kelm aydigan  shartnom alar  barham 
topadi.  N osiyosiy  shartnom alam ing  harakati  esa  to'xtatib  qo'yiladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---