Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

O 'rtacha kenglikning qutblariga yaqin qishloq x o ‘jalik rayonlari. 
Shi­
moliy Yarim sharda, Shimoliy K anada, Skandinaviya, Rossiya va Y aponi- 
ya, Janubiy Yarim sharda C hilining janubiy qismi va A rgentina uch un h a­
roratning ortishi bir qaraganda qandaydir foyda ham keltirishi m um kin. 
Am m o Yangi iqlim zonasi hozirda qishloq xo'jaligi intensiv asosida tashkil 
qilingan m am lakatlarda yetishtiriladigan ekin m aydonlarining kam ayishi 
o'rnini to'ldira olmaydi.
Iqlim o'zgarishining ijobiy oqibatlari ham mavjuddir. U m um an olganda 
C 0 2 m iqdorining o'sishi, uning yuqori rivojlangan o'sim liklarda fotosintez 
jarayonini tezlashtirish hisobiga ayrim qishloq xo'jaligi ekinlari m ahsul- 
dorligini keskin oshirish m um kin. C 0 2 m iqdorining 2 m arta ortishi fo­
tosintez sur’atini 30—100 % tezlashtiradi. Bu, ayniqsa, o 'rta c h a kenglik- 
dagi asosiy ekinlar — bug'doy, sholi va soya dukkaklari uchun ju d a qo 'l 
keladi. H aroratning ortishi ayrim biologik tu rlar uchun qulay om il b o 'lad i, 
lekin ham m alari uchun emas. Iliqroq iqlim , misol u ch un , o'sim lik lar 
urug'ining unib chiqishiga yoki hayot siklining boshqa hal qiluvchi bos- 
qichlariga ta ’sir ko'rsatishi m um kin.
Iqlim o ‘zgarishi va okean sathi. 
Oxirgi yuz yil ichida ok eanning global 
sathi taxm inan 15 sm ga ko'tarilgan. Kutilayotgan global h aroratn ing o rti­
shi 20—30 yilga borib okean sathini yana 18 sm ga ko'tarishi m um kin.
Agar issiqxona gazlari emissiyasining hozirgi sur’ati saqlanib qolsa, 2100- 
yilga borib okean sathi hozirgiga qaraganda yana 65 sm ga ko'tarilishi mum kin. 
Okean sathining ko'tarilishi past qirg‘oqlar va katta bo'lm agan orollar va, 
ayniqsa, Maldvin orollari yoki Tinch okeanining q ato ro ro l davlatlari uchun
187

---

tuzatib bo'lm aydigan qiyinchiliklar tu g ‘diradi. H am m a yoqda turistik plyaj- 
lar, m adaniy va tarixiy joylar, baliqchilik markazlari va boshqa amaliy aham i- 
yatga ega bo'lgan rayonlar xavf ostida qoladi.
B oshqa tom on dan sayoz p o rtlar va boshqa ayrim joylar okean sathining 
ko'tarilishidan foyda ko'radilar. Ayrim qirg‘oqbo‘yi hududlarida tuproq suv- 
larining sh o ‘rlanishi b o 'lad i, bundan tashqari ko'tarilgan okean suvi ch u ­
chuk suv qatlam lari va m anbalarining sho'rlanish xavfini tug'diradi. Okean 
suvlarining chuchuk suvli qatlam lariga qo'shilishining oldini olish uchun 
chuchu k suvlam i suvli qatlam lardan tortib chiqarishni kamaytirishga to 'g 'ri 
keladi.
O kean sathining ko'tarilishi tufayli ko'plab bo tqoqlar m aterik ichkari­
siga ko'chishi m um kin b o 'lsa-d a, bunday ko'chishda ko'pchilik organizm - 
larga jiddiy zarar yetkazadi. Q ishloq xo'jalik, ishlab chiqarish rivojlangan 
tekislik daryo deltalari ham xavf ostida qoladi. A m azonka, G ang, M ekong, 
M issisipi, Niger, Nil, Po vaY antsizilar uchun ayniqsa xavflidir.