Hozirgi vaqtda ta’lim jarayonida o’qitishning zamonaviy metodlari keng qo’llanilmoqda

Didaktik vositalar va mashq materiallarini tayyorlash.
•
pog’ona metodi ko’p va katta tayyorgarliklar ko’rishni talab qilmaydi, ya’n
i juda oz vositalar bilan 
ham ishlash mumkin. Didaktik vositalar va mashq materiallari sifatida odatda, asl (original) ish 
xujjatlari ishlatiladi masalan, texnik chizmalar yoki biror elektr sxema, ish bosqichlari va izohlar 
ko’rsatilgan jadval shaklidagi ish rejasi hamda nazorat varag’i, unda o’quvchining natijalari yozib 
boriladi. 
Bunda ushbu chizmalar va boshqa xujjatlarni stellofan paket, plyonkaga chiqarilmaydigan qilib 
solib qo’ygan yaxshi va talabalarga ko’rish uchun berish kerak. Ish rejasini esa shaxsiy mehnat 
vositasi sifatida har bir o’quvchi o’zi to’ldirishi kerak. Bu maqsadda amaliyot o’qituvchisi tegishli 
shaklni tayyorlaydi va o’quvchilarga to’ldirish uchun tarqatadi. 
Nazorat yoki baholash varag’i ham tegishli shaklda bo’lishi kerak. Uni o’qituvchi natijalarning 
isboti sifatida mashqlar tugaganidan keyin o’zida saqlab qoladi. Qo’shimcha ravishda talabalarga 
tarqatma didaktik materiallar (kartochka-topshiriqlar) berilishi mumkin. Tarqatma materiallar 
darsliklar, maxsus adabiyotlar yoki ekspluatastiya bo’yicha yo’riqnomalardan olingan qisqa 
ma’lumotlar (ko’chirmalar) bo’lishi mumkin. 
Mashq materiallari deb amaliy mashqlarni bajarish uchun kerak xom ashyolar, sarflanadigan 
materiallar va yordamchi materiallarni aytiladi. Ular kasb-hunarni o’rgatishga bevosita bog’liq 
bo’lib, ta’lim beruvchi korxona (firma)ning mahsulotlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi. 
Kerakli mashq materiallarini amaliyot o’qituvchisi odatda, bir yil oldindan rejalashtiradi. Ularni 
hisoblashda quyidagi ma’lumotlarga asoslaniladi: 

---

51 
•
bir yilda ta’lim oladigan talabalar soni, bir yilda o’tkaziladigan mashqlar soni va buning uchun 
kerakli xom ashyo sarfi va yordamchi materiallar miqdori. 
Juda oddiy misol: Egovlash mashqlari uchun 40mm * 40mm * 100mm hajmidagi to’rt qirrali pulat 
ko’zda tutilgan. Yil davomida taxminan 30 o’quvchi shu mashqni bajaradilar. Demak, bu yil uchun 
3 metr pulat kerak bo’ladi (30 kishi x 100 mm). Bunday rejalarni tuzish uchun amaliyot 
o’qituvchisi shunday xujjatni ishlab chiqishi kerakki, unda quyidagi indikatorlar (ma’lumotlar) 
bo’lishi kerak: 
•
barcha kurslar davomida o’tkaziladigan mashqlar ro’yxati
(nomi va soni); 
•
biror texnik chizma mavjudligi ; 
•
bu mashqlar bo’yicha xom ashyo hajmlari ko’rsatkichlari (har bir mahsulotning tayyor hajmi 
hamda tayyorlash jarayonidagi chiqindilar); 
•
zarur bo’ladigan asboblar, tekshirish va o’lchash asboblari, yordamchi vositalar, boshqa kerakli 
asbob-
uskunalar to’g’risida ma’lumotlar;
•
ko’nikmalarni shakllantirish va mustahkamlash uchun taxminanqancha vaqt talab qilinishi 
to’g’risida ma’lumotlar.
Rejalashtirishda e’tibor berish kerak bo’lgan keyingi narsa – bu asboblarning eyilishi. Buni 
inobatga olish lozim, chunki amaliyot o’qituvchisi qachon va qancha miqdordagi asboblarni 
almashtirish kerak bo’lishini bilishi zarur.