Hozirgi paytda mutaxassislar tayyorlashning sifatini oshirish katta ahamiyat kasb etadi

Modellarning tasniflanishi
Tizimlar xilma-xilligi ularning tuzilmaviy funksional tashkillanishi ko‘p xilligida ko‘rinadi va har xil modellardan foydalanishni belgilaydi, bu modellar quyidagilarga ko‘ra tasniflash mumkin:

1) o‘rganilayotgan tizimning harakatlanish xarakteriga ko‘ra:

• determinik, ularning harakatlanishi determinik kattaliklar yordamida tasniflanadi;

• stoxastik yoki ehtimolli, ularning harakatlanishi tasodifiy kattaliklar yordamida tasniflanadi;

2) o‘rganilayotgan tizim ichida bajarilayotgan jarayonlar xarakteriga ko‘ra:

• uzluksiz, unda jarayonlar vaqt bo‘yicha uzluksiz bajariladi;

• diskret, unda jarayonlar holati vaqtning diskret momentlarida o‘zgaradi;

3) o‘rganilayotgan tizim haqida dastlabki ma’lumotlarning haqiqiylik darajasiga ko‘ra:

• aprior ma’lum parametrli;

• noma’lum parametrli;

4) tizim harakatlanish tartibiga ko‘ra:

• statsionar, unda xarakteristikalar vaqt o‘tishi bilan o‘zgarmaydi;

• statsionar emas, unda xarakteristikalar vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradi;

5) maqsadiga ko‘ra:

• statik yoki tuzilmaviy, tizimning tarkibi va tuzilishini aks ettiradi;

• dinamik yoki funksional, tizimni vaqt mobaynida harakatlanishini aks ettiradi;

• tuzilmaviy-funksional, o‘rganilayotgan tizimning tashkillanishining tuzilmaviy va funksional xususiyatlarini aks ettiradi;

6) taqdim etish (tasnif) va amalga oshirish usuliga ko‘ra:

• kontseptual yoki mazmunli, o‘rganilayotgan tizimning tuzilmaviy-funksional tashkillanishning eng muhim xususiyatlarining tasnifini (eng sodda holatda so‘z bilan) taqdim etadi;

• jismoniy yoki material – originalga ekvivalent yoki o‘xshash modellar (maketlar) yoki harakatlanish jarayonida original bilan bir xil yoki boshqacha jismoniy tabiatga ega bo‘lgan modellar;

• matematik yoki abstrakt, tizimni abstrakt tili yordamida formallashgan tasnifi bo‘ladi, xususan, tizimning harakatlanish jarayonlarini aks ettiruvchi matematik nisbatlar yordamida;

• dasturiy (algoritmik, kompyuter) – EHMlar uchun dasturlar, ular o‘rganilayotgan ob’ektni imitatsiya yordamida yoki izlanilayotgan ob’ektni tasniflovchi matematik bog‘liqliklarni grafik aksi yordamida ko‘rgazmali taqdim etishga imkon beradi.

Shulardan kelib chiqib, modellashtirish -fizik, matematik va imitatsion modellashtirishga ajratiladi. Tizim va modellar sinflari bir biriga mos kelishi shart emas. Masalan, diskret tizimlar uzluksiz modellar ko‘rinishda, determinlashgan tizimlar – ehtimolli modellar ko‘rinishida va aksincha taqdim etilishi mumkin.