Hozirgi o’zbek

Икки бош бўлакли гап.

Бир бош бўлакли гап.

Гапда эга ва кесим иштирок этса икки бош бўлакли гап дейилади. Масалан, Фотима келди. Гап асосидан бири (эга ёки кесим) иштирок этган гаплар бир бош бўлакли гап дейилади. Магазиндан китоблар олдик. Фақат эга ва кесимдан иборат бўлган гаплар йиғиқ гап дейилади: Ёмғир ёғди, уй тинч. Гапда бош бўлаклардан ташқари, иккинчи даржали бўлаклар ҳам иштирок этса ёйиқ гап дейилади: Ёмғир кун бўйи савалаб ёғди.
Содда гап фикр ифодалаш учун зарур бўлган бўлакларнинг иштирокига кўра икки хил: тўлиқ гап, тўлиқсиз гап.
Фикр ифодалаш учун зарур бўлакларнинг ҳаммаси мавжуд бўлган гаплар тўлиқ гаплар дейилади. Зарур бўлакларнинг бир қисми туширилган бўлиб, уни олдинги гапдан англаш мумкин бўлган гап тўлиқсиз гап дейилади. Масалан, Сен бу китобни ўқидингми? (тўлиқ гап). Ўқидим (тўлиқсиз гап). Тўлиқсиз гаплар асосан диалогик нутқ таркибида бўлади.
Гап бўлаклари
Муайян сўроққа жавоб бўлиб, бирор синтактик вазифа бажарувчи сўзлар гап бўлаклари дейилади. Гап бўлаклари бешта: эга, кесим, тўлдирувчи, аниқловчи, ҳол.
Эга ва кесим гапнинг грамматик асосини ташкил қилади. Шунинг учун улар бош бўлаклар. Тўлдирувчи, аниқловчи, ҳол кесимга эргашиб, уларни тўлдириб, аниқлаб, изоҳлаб келади. Шунинг учун иккинчи даражали бўлаклар дейилади.
Эга ва унинг ифодаланиши. Эга фикрни кимга, нимага қарашлилигини билдириб, ким, нима, кимлар, нималар, қаер сўроқларидан бирига жавоб бўлади. Болалар гапирди (кимлар), уй тинч (қаер)
Эга бош келишикдаги сўз билан ифодаланади:
От билан: Болалар китобни ўқишди.
Олмош билан: Биз томошага бордик.
Сифат билан: Яхши қанд едирар.
Сон билан: Беш-ўннинг ярми
Ҳаракат номи билан: Ўқиш-муҳим вазифа