Hozirgi o‘zbek adabiy tili fanidan “O‘zbek tilida lug‘aviy-sintaktik shakllar” mavzusida yozilgan


ko`makchi  morfema,  ergash  morfema,  affiks  morfema



Download 433 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/19
Sana12.05.2020
Hajmi433 Kb.
#50093
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
Bog'liq
ozbek tilida lugaviy-sintaktik shakllar

ko`makchi  morfema,  ergash  morfema,  affiks  morfema  tarzida  nomlanib 

kelinmoqda.  Ushbu  mavzu  yuzasidan  ilk  qarashlar  o`zbek  tilshunosligida  XX  asr 

boshlarida paydo bo`lib, 20-yillarda qo`shimchalar  “belgilar” deb atalgan va uch 

guruhga ajratib o`rganilgan: 

1)  ayiruv belgilari:  -da,  -ga, bilan, uchun;  be-,  -siz,  -ma,  -mi?,  -ay,  -dosh  va 

h.k; 


2) turlov belgilari: - di, -ib, -gach, -g’ali, -g’ay, -ing, - roq va b; 

                                                 

1

 Usmonov.S. Umumiy tilshunoslik. – T.: O`qituvchi.1972. 149-bet. 




 

12 


3) yasov belgilari: - la, -mak, -m, -ag’on, -tir, -ma

1

; 

Yuqoridagi  tasnifda  qo`shimcha  bilan  yuklama  va  ko`makchilar  umumiy 

vazifa  asosida  bir  guruhga  kiritilgan.  Turlovchi  va  so`z  yasovchilar  o`zaro 

farqlanmagan, shuningdek, ularning mohiyati nazarda tutilmagan. 

  A.Fitratning “Sarf” va “Nahv” darsliklaridan keyin “so`z shakli” tushunchasi 

o`zbek tilshunosligida ommalasha boshladi.  Bu davrda so`z shakli deganda asosga 

qo`shilib  kelgan  har  qanday  qo`shimcha  tushunilib,  kitoblar  ham,  kitobcha  ham, 

yozdik ham, yozdi ham so`zning shakli deb talqin qilinardi. Garchi tugal bo`lmasa-

da,  Fitratning  mazkur  asarlari  o`zbek  tilshunosligida  morfologiyaning  ilk  tavsifi 

sifatida tarixiy ahamiyatini yo`qotmaydi, chunki u keyingi davrda – 1943-yilgacha 

bo`lgan  boshqa  darsliklarda  berilgan  nazariy  talqinlar  uchun  qimmatli  manba 

vazifasini bajargan.  

40-yillarda  S.Barxudarov  darsligi  namunasi  asosida  yangi  turdagi  o`zbek  tili 

darsliklari  yaratila  boshlangach,  tilshunosligimizga  F.F.Fortunatov  asos  solgan 

Moskva  lingvistik maktabining forma yasash, so`z o`zgartirish, forma yasovchi 




Download 433 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish