Ўзбекистон республикаси қурилиш таълим вазирлиги

Курс лойиҳасини бажариш учун кафедра томонидан берилган топшириқ



Кириш
Янги-янги замонавий қурилишлар, балки реконструкция ва модернизациялаш ҳамда капитал таъмирлашда ҳам тош-ғишт, айниқса, темирбетон – унинг асосий материали бўлиб қолмоқда. Темирбетоннинг ўрнини босадиган, муқобил материалнинг ўзи йўқ. Бетон ва цемент учун зарур бўлган маҳаллий материал ва хом-ашё базаси етарли.
Ушбу курс лойиҳасида кўп қаватли ишлаб чиқариш биноларини зилзилали ҳудудларда лойиҳалашнинг ўзига хослигини эътиборга олган ҳолда, жумладан, амалдаги давлат ва соҳа стандартлари ҳамда меъёрлар ва қоидалар асосида тўлиқсиз синчли ишлаб чиқариш биноларининг асосий юк кўтарувчи қовурғали яхлит темирбетон ясси ораёпма тузилмасида жойлашган ораёпма плитаси, ёрдамчи тўсини, ҳамда устун ва устун ости пойдеворига оид ҳисоблар бажарилади.


1. Тўлиқсиз синчли ясси ораёпмали биноларнинг ҳажм-тарҳий ва конструктив ечими
Кўп қаватли замонавий бинолар асосан, йиғма, қуйма яхлит, йиғма-яхлит темирбетондан тўлиқ ва тўлиқсиз синчли вариантда қурилмоқда. Тўлиқсиз синчли биноларда устунлар бино ичкарисига ўрнатилади. Тўсин ва прогонларнинг бир томони устунга иккинчи томони эса ташқи деворга таянади. Бу деворлар бир пайтнинг ўзида, ҳам тўсиқ девори, ҳам юк кўтарувчи девор вазифасини бажаради.
Қуйма яхлит темирбетон конструкциялар ичида тўсинли плитаси бўлган қовурғали ораёпмалар бетон ва арматура сарфи бўйича иқтисодий жиҳатдан самарали ҳисобланади.
Яхлит қовурғали ораёпмалар плиталардан, ёрдамчи тўсинлардан ва бош тўсинлардан иборат бўлиб, улар ягона ва бир бутун яхлит бириккан бикир конструкцияни ташкил қилади. Қовурғаларни ҳосил қилувчи ўзаро кесишган тўсинлар тизими ораёпманинг юк кўтарувчи асосий конструкциялари – тўсинлар катагини ташкил этади. Катакдаги тўсинлар иккига: ёрдамчи ва бош тўсинларга бўлинади. Бунда, ёрдамчи тўсинлар плиталар учун таянч, бош тўсинлар эса ёрдамчи тўсинларга таянч вазифасини ўтайди. Ўз навбатида, бош тўсин бир томони юк кўтарувчи ташқи деворларга ўтиради, қолган томонлари яхлит бириккан оралиқ устунларга таянади.