Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Этиология ва патогенези.
Я сси тем и ратки ни келтириб ч и - 
кар'/вчи о м и л л а р охиригача ан и к д ан м аган . Бу к а с ал л и к н и н г

---

160
О т з бўш лит ш иллиқ қавати ва ла б касалликлари
ривож ланиш и тўғрисида вирусли, ток си к -ал л ерги к , асаб наза- 
риялари мавжуд. К рбикдаиган ясси тем и ратки н и н г ривож лани- 
ш ида ток си к -ал л ерги к ком п он ен тн и н г аҳам ияти муҳимдир.
К ў п м у а л л и ф л а р и з л а н и ш л а р и н и н г к ў р с а т и ш и ч а , о ғи з 
бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қаватида ясси т е м и р а тк и н и н г пайдо 
бўлиш и, кеч и ш и , ри вож лан и ш и ва тер ап евти к таъ сирларга чи- 
д а м л и л и ги , б е м о р н и н г турл и су р у н к а л и к а с а л л и к л а р б и л ан
о ғри ш и , о р ган и зм н и н г ҳим оя ти зи м и д а, ш ун и н гд ек, ш и л л и қ
қ о б и қ қаватларн и н г ш и кастл ан и ш л арга б ардош л и л и ги муҳим 
аҳам иятга эгадир.
Қ изил ясси тем и р а тк и н и н г эр о зи в -я р а л и турида б ем о р н и н г 
м еъдаси гастроскоп и я қ и л и н ган д а, меъда ш и л л и қ қ о б и қ қа- 
ватида ўзгариш лар оғиз бўш лиғи ш и л л и қ қо б и қ қаватидаги каби 
кўриниш да тус олиш и ан и кд ан ган . Б и роқ, бу ўзаро б о ғл ан и ш - 
л ар н и н г м еханизм и охиригача ўрганилм аган. Ш у о м и л н и эъти- 
р оф қи л и ш м у м к и н к и , м еъ д а-и чак грактида турган б актер и - 
я л ар ан ти ген л и к қи л и ш и эҳтим олдан ҳоли эм ас, чунки ш ил- 
л и к қ о б и қ қ ават эп ителиал ҳуж ай раси н и н г ту зи л и ш и учун а н ­
ти ге н л и к хусусиятга эга б актери ял ар тури мавжуд бўлади. Б ун­
д ай ҳолатда кеси ш ган р е а к ц и я ҳолати ю зага келади.
О ғи з б ў ш л и ғи д а ж о й л а ш га н п р о т е зл а р ва ту р л и м еталл 
п л ом б ал ар сў л ак н и н г м и к р о э л е м е н т та р к и б и га тезд а таъ си р
қи л ад и , оғизд а га л в а н и за ц и я то к л а р и пайдо б ў л и ш и га олиб 
келади, қатор ф ерм ен тл ар таъ сирид а и н ги б и рлан увч и куч ю за­
га келади ва таъ қи б қи лувчи ом ил каби и зом орф р еак ц и я т и - 
п ид а оғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қавати да ясси тем и р атк и - 
н и ҳосил қилади.
О хирги й и л л ар д а, турли хил к и м ё в и й м одд ал ар, ж у м л а ­
д ан , дори воситалари таъ сирида оғи з бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ
қаватида ясси те м и р а тк и н и н г ри во ж лан и ш и тўғрисида кўплаб 
м аълумотлар эълон қилинм окда. Бунга рангли ки н о п л ён ка и ш ­
лаб ч и қ ар и ш ва у б илан б о ғл и қ иш ларда, п ар аф ен и л л ен д и а- 
м ин б и л ан алоқада бўладиган, тетр ац и к л и н ичадиган, П А С К , 
о л ти н , атеб ри н д ори воси талари ва б о ш қ ал ар б и л ан б о ғл и қ
ж араён ларн и эс л аш и м и з м ум кин.